ኢፔኣ፡ ንእንታይ እዩ?

ኢፔኣ፡ ንእንታይ እዩ?

ነቲ ብIPEA Instituto de Pesquisas Económicas Aplicadas ዝተሓትመ ጽሑፋት ሞራሉ ዘጉድል ጽሑፍ ስለ ዝጸሓፍኩ፡ ነቲ ዘይጠርጠሮን ዘይተዳለወን ኣእምሮ ናይቲ ብዘሕፍር መንገዲ ኣብ ቅድሚ መርትዖታት ናይቲ ኣነ ዘርኣኹሉ ፈተና ኲ ስኴር ዝወደቐ ፌሚናዚ ጸጋማይ ክንፊ ስነ-ሓሳባዊ ክሲ ዘዕብድ ጽሑፍ ስለ ዝጸሓፍኩ ውድቀት ናይቲ መግመቲ ህላወ እቲ መግለጺ፡ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ ዝቐንዐን ኣንጻር እቲ ዘይነበረ ጸገም ንምምካት ዝቐንዐን ዘተኮረን ህዝባዊ ፖሊሲታት ስለዝኾነን፡ ጾታዊ መበቆል ዘለዎ ምጽናት ደቂ ኣንስትዮ ከምዘሎን ዝጀመረን፡ መግመቲታት ምፍታን እውን ኣየድልዮን እዩ። ኣብ መጀመርታ ናይዚ ሓድሽ ሽሕ ዓመት ኣብ ዝነበሩ ዓመታት ብዝተፈጸመ ቁጽሪ ቅትለት፤ ምስ ዓመታዊ ማእከላይ ገምጋም 70 ሽሕ ቅትለታት ካብዚኦም ትሕቲ 5% ሞት ደቂ ኣንስትዮ ኮይኑ፡ ካብዚ ቁጽሪ ቅትለታት ድማ ልዕሊ 70% ናይ ጸለምትን ሙላቶን ደቂ ተባዕትዮ ዝተቐትሉ እዮም።

ድሕሪ ምዝሓልን ምቕባርን ናህሪ ምጥፋእ ደቂ ኣንስትዮ ብሰንኪ እቲ ዝበሃል ዘሎ ቅትለት ዓሌት ደቂ ኣንስትዮ፡ ሕጂ እቲ ሓድሽ ናይ ሓሶት ዜና ኣብቲ ዳርጋ 1 ሚልዮን ዓመጽ ኣብ ዓመት ተባሂሉ ዝቐርብ ቁጽሪ ዓመጽ ዘተኮረ ኮይኑ፡ እዚ ድማ ብቐረባ ምርኣይ ድሮ ነቲ ዕሽነት ዘርኢ እዩ። ናይዚ ግምት ኣብ ዲሞግራፊካዊ ቁጽሪ ዝተመርኮሰ: ኣስታት 205 ሚልዮን ነበርቲ፣ ፍርቂ ካብኣቶም ደቂ ኣንስትዮን ብዝሒ ዓበይትን ደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኣንስትዮን፣ ብቕደም ተኸተል 25 ሚልዮን፣ ካብዚኦም እንተወሓደ ካብ 25 ደቂ ተባዕትዮ 1 ዓማጺ ክኸውን ከምዘለዎ ንርኢ፣ እዚ ንባዕሉ ዕሽነት ናይዞም ቁጽርታት ዘርኢ ’ ዩ።

ብተመሳሳሊ እዚ ግምት እዚ ካብ 25 ደቂ ኣንስትዮ ሓንቲ ኣብ ዓመት ሓደ ግዜ ከም እትዕመጽ ይሕብር።

ናይ ቺ ስኴር ፈተና ኣይሓልፍን እዩ።

ሕጂ፡ እዚ ሓድሽ ናይ ሓሶት ዜና፡ ምስ ምትእትታው ናይቲ ንህዝቢ ዝሽየጥ ኣጽዋር ዝኾነ ሲኤሲ ዝጋጠም ቁጽሪ ቅትለታት እናነከየ ዝመጽእ ዘሎ እዩ። ቅድሚ ምትእትታው ፖሊሲ መሸጣ ኣጽዋር ኣብቲ CAC ዝበሃል ስርዓት፡ ቅትለት ብዓመታዊ ማእከላይ ገምጋም 70 ሽሕ ቅትለት እዩ ነይሩ፡ ኣብዚ ዝሓለፈ ዓመት፡ 2023፡ ቅትለት ናብ ትሕቲ 50 ሽሕ ጥራይ ወሪዱ!

ስለዚ IPEA፡ ኣድማዕነት ናይቲ ዝሓለፈ ዕልዋ መንግስቲን ምጽናት ዓሌትን መንግስቲ ንኸይርኢ፡ ምድብ ሕቡእ ቅትለታት ምሂዙ።

IPEA ከመይ ኢሉ ልዕሊ 47 ሽሕ ሕቡእ ቅትለት ክቖጽር ክኢሉ!

ብዛዕባ ሕቡእ ቅትለት ብኸመይ ሓበሬታ ይእከብ?

እንተተመዝጊቦም ድሕሪ ደጊም ኣይተሓብኡን፣ እንተዘይኮይኑ ድማ ብወገን ሰበስልጣን ነዚ ቅትለታት ወይ ምህዳም ወይ ሸለልትነት መዛግብቲ ኣብ ምሕባር ሸለልትነት ስለዝነበረ፣ እዚ ድማ ገበን ምሕባእ፣ ምጥፍፋእ፣ ምትሕብባርን ገበናዊ ምሕረትን ኣብ ልዕሊ እቲ... ሓደ ክፋል ናይቶም ሕቡእ ገበናት ንምምዝጋብ ሓላፍነት ዘለዎም ኣካላት፡ እዚ ድማ ተጋራጫዊ እዩ ምኽንያቱ እቶም ገበናት እንተተፈሊጦም ድሕሪ ደጊም ተሓቢኦም ስለዘይኮኑ።

]Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político