ቀታሊ ኣንግሎ ኣሜሪካዊ ምዝንባዕ

ቀታሊ ኣንግሎ ኣሜሪካዊ ምዝንባዕ

ምስ ምፍንጃር ናይታ ቀዳመይቲ ፈረንሳዊት ሳተላይት ላንቸር፡ ኤሮስፔስ፡ ሮኬት ኣርያን፡ ካብቲ ዝተሓሰበ መንገዲ ስለዝወጸት ሓደጋ ከይፈጥር ዝተፈንጀረት ፈላሚት እንታይ ዘመሳስላ ኣሎ? ከምኡ’ውን ናይ መጀመርታ ንግዳዊት ነፋሪት ናይታ ኣብ ፈረንሳ ኣብ ዝገበረቶ ናይ ምርኢት በረራ ቅድሚ ደረት መውረዲ ነፈርቲ ኣዝዩ ቅድሚ ደረት መውረዲ ነፈርቲ ምስ ዓለበት ንሰራሕተኛታትን ጋዜጠኛታትን ዝቐተለት ሓዳስ ኩባንያ ኣየር ኤርባስ

ከምኡ ውን ብሰንኪ ደረቕ ግዜ ምስ ተጻወትቲ ኩዕሶ እግሪ ካብ ብራዚላዊት ክለብ ቻፐኮኤንሰ ዘጋጠመ ሓደጋ ጀትከ? ኣብ ካናዳ ንዝነበረት ግዙፍ ሎክሂድ ትሪስታር ጀት ብዘይ ንጣብ ነዳዲ ብምንቃጻ፡ ጽቡቕ ኣጋጣሚ ኮይኑ ብዘይ ጉድኣት ክትዓልብ ከላኸ? ከምኡ’ውን ኣብ ኣትላንቲክ ውቅያኖስ ዝወደቐት መርከብ ኣየር ፈረንሳ፡ ጸሊም ሳንዱቓ ኣብ ታሕቲ ባሕሪ ክትህሉ ዳርጋ ዓሰርተ ዓመት ዝወሰደላ፡ ኩሉ ሰብ ብውድቀት ናይቲ መሳርሒ ዝሞተላ? ከምኡ’ውን ኣብ ፊሊፒንስን ከባቢ ኢንዶነዥያን ዝነበረት ኣዝያ ዘመናዊት ቦይንግ 787 ጀት በረራ 470 ክሳብ ሎሚ ኣሰር ከይገደፈት ብዘይ ዝኾነ መግለጺ ክሳብ ሎሚ ጠፊኣ ዘጋጠማ ምስጢራዊ ሓደጋ’ከ?

ኩሎም ብሰንኪ ዘይምስምማዕ ናይቲ ክሳብ ሎሚ ኣብ ኣቬሽን ዝጥቀሙሉ ዝነበሩ ሜትሪክስ ብጽዕነት ኣመሪካን ንሰራሕተኛታትን ንመሬት ዝሰርሑ ሰራሕተኛታትን ዘደናግር ቀጻልነታ እንግሊዝን ብትሪን ትዕቢትን ኣመሪካውያን ጥራይ ምስ እንግሊዛውያንን ሊብያውያንን ጥራይ ዘይኮኑ ደቂ ሰባት ብምህላዎም ዝተፈጥረ እዩ። ዓለምለኻዊ ሜትሪካዊ ስርዓት ሚዛንን መለክዒታትን ንምቕባል።

ኣብ USA ዝተቐበሎ ሜትሪክ ስርዓት ጸረ-ሕሳብ እዩ ምኽንያቱ እቶም ንኡሳን ዕጽፊታት ኣብ መንጎ ኣሃዱታት ዝኾነ ልክዕን ልክዕን ዝምድና ስለዘይሕዙ ከምቲ ኣብ ሜትሪክ ስርዓት 1 ሜትሮ ኪዩቢክ ብልክዕ ምስ 1000 ሊትሮ ዝመጣጠን ኮይኑ ኣብ ኣመሪካዊ ስርዓተ መለክዒ ድማ ተዛማዲኡ ድማ ሀ ምድንጋር መወዳእታ ዘይብሉ ዓስራይ ቦታታት ንሓድሕዶም ማዕረ ስለዘይኮኑ፣ ንኣብነት ሓደ ጋሎን ፈሳሲ ምስ ሓደ በርሚል ፈሳሲ ብልክዕ ተመጣጣኒ ኣይኮነን፣ ምኽንያቱ ሓደ ጋሎን ብሜትሪክ ኣሃዱታት ሓደ ጋሎን ማዕረ 3.78541 ሊትሮ ፈሳሲ፣ ሓደ በርሚል ማዕረ 159 እዩ። .11315 ሊትሮ ኮይኑ ሓደ በርሚል ማዕረ 42.0332672 ጋሎን ይኸውን።

እቲ ምስ ሓደጋ ሮኬት ኣርያን ዘጋጠመ ነገር እንተሃልዩ ሓደ ክፋል ናይቲ ሶፍትዌር ኣብ ፈረንሳ ተጻሒፉ ምስቲ ስርዓት ብሜትሮ፣ ኪ.ሜ ክሰርሕ ኮድ ተገይሩሉ፣ እቲ ካልእ ብእንግሊዛውያን ዝተሰርሐ ክፋል ድማ ነዚ ዝርዝር ኣይተዓዘበን ብማይልስን ያርድን ሰሪሑን... እግሪን ኢንችን፡ እቲ ጌጋ ድማ ደንጉዩ ተታሒዙ።

ምስታ ሎክሂድ ትሪስታር ጀት ዘጋጠመ ኮይኑ፡ እቲ ካፕቴን ብሊትሮ ነዳዲ ንምምላእ ሕቶ ኣቕሪቡ፡ ታንኪ ነዳዲ ናይታ ነዳዲ እትመልእ መኪና ድማ ናይ ዓቕሚ መዝገብ ብጋሎን ስለዝነበሮ፡ እቲ ምስግጋር ናብታ ነፋሪት ተገይሩ፡ እቲ ካፕቴን ድማ እቲ ሓበሬታ ቅኑዕ ምዃኑ ኣሚኑ፡ ግን... እቲ ጌጋ ካብቲ ኣብ ታንኪ እታ ነፋሪት ክህሉ ዝነበሮ መጠን ነዳዲ 0.26 ዕጽፊ ፍልልይ ሂቡ፣ እዚ ድማ ትሕቲ ሲሶ ነዳዲ ኣብ ሓደ ኣሃዱ መለክዒ ፍልልይ ኣብ መንጎ ሊትሮን ጋሎንን ነዳዲ ጥራይ እዩ።

እምነተይ ኣብተን ናብ ኣትላንቲክ ውቅያኖስ ዝወደቓ በረራታት ኤር ፈረንሳ፡ ከምኡ’ውን ኣብ በረራ 470 ኢንዶነዥያ ተመሳሳሊ ጌጋ ተፈጺሙ፡ ኣብ ጉዳይ ኤርባስ ድማ እቲ ጌጋ ኤርባስ ብፈረንሳን... እንግሊዝ፡ ስጳኛን ጀርመንን እውን።

ነዚ ንትእዛዝ ፕረዚደንት ቢል ክሊንተን ከይተረፈ ዝቃወም ዝነበረ ዕዙዝ ኣመሪካዊ ፍሉይነት ክሳብ ዘብቅዕ ክሳብ ሕጂ ክንደይ ሰባት ክሞቱ እዮም፣ ንሱ ኣብ ኣመሪካ ኣብ ስርዓት ሚዛንን መለክዒን ለውጢ ክግበር ዝኣዘዘን ክሳብ ሎሚ ዝኾነ ነገር ዘየጋጠመን?

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político