ዝተደናገረ፡ ዘይሓስበን ዘይውስንን ኣምላኽ

ዝተደናገረ፡ ዘይሓስበን ዘይውስንን ኣምላኽ

እግዚኣብሔር ድማ ኣዳም በይኑ ምኻኑ ጽቡቕ ከምዘይከውን ርእዩ ንሄዋን ካብ ኮኾባት ብምእላይ ስጋ ኣዳም ክቖርጽ ወሰነ፡ ሄዋን ድማ ምሉእ ብልዕቲ ጓል ኣንስተይቲ ሒዛ ተወሊዳ፡ ኣዳም ድማ ኣብቲ መሰንገለ ኣዳም ዘውጽእ መጥባሕቲ ስጋኡ ረኸበ ፣ ኣብ ኣዳም ዝነበረ ብልዕቲ ድማ ምሉእ ብምሉእ ከም ዝሰርሕ ገበሮ።

ስለዚ ንነበርቲ ምድሪ ከም ድላዮም ክገብሩ ገዲፉ ኣብ ባቤል ናብቲ ልዑል ሃዋህው ንምብጻሕ ግምቢ ክሃንጹ ጀመሩ፤ ደቂ ተባዕትዮ ኣብ ምዕቡል ደረጃ ሲቪላዊ ቴክኖሎጂ ክበጽሑ ከም ዝቐረቡ ስለ ዝተረድኦ፡ ነቲ ምድንጋር ቋንቋታት ንምስጋር ብዙሓት ቋንቋታት ዝዛረቡ ሰባት ክሳብ ዝቕልቀሉ ህንጸት ናይቲ ግምቢ ኣቋረጾ።

ኣብ ታሪኽ ዘርኢ ወዲ ሰብ ኣብ ዝተፈጸመ ዝዓበየ ምጽናት ዓሌት ዳርጋ ንኹሉ ከም ዘጥፍአ መዘኻኸሪ ኮይኑ ከም ዝተጣዓሰ ብሚልዮናት ዝቑጸሩ ሓጢኣት ዘይገበሩ ዕሸላትን ንጹሃት እንስሳታትን ኣብቲ ዓቢ ውሕጅ ምስ ኣጥሓለ መሊሱ ኢምፕሮቪዝ ገይሩ።

ከምኡ ውን ካልእ ምትዕርራይ ነበረ፣ ምስ ኣብርሃም ቀዳማይ ሃይማኖት ኣይሁድነት ፈጢሩ፣ ንዘርእ ያእቆብ ጥራይ፣ እዚኦምን ኣገልገልቶምን ባሮቶምን ጥራይ፣ እቶም ሰብኡት ኣብ ቆርበት ብግዝረት ምልክት ክግበረሎም ኣለዎ፣ እቶም ዘርኢ ድማ ነዚ ናብ ኣይሁድነት ክቕየሩ ኣለዎም። ከም በዓል ዮናስ ዝኣመሰሉ ነብያት ሃይማኖቶም ንምዕቃብ ዘርኦም ክደልዩ ይግባእ፣ እዚ ድማ ኣብ ግብጺ ተዛዚሙ ካብኡ ናብ ምድሪ እስራኤላውያንን ኣይሁድን ኣብ ከነኣን ከዱ።

ሓድሽ ኢምፕሮቫይዘሽን ኣብ እዋን ልምምድ ኣብ 40 ዓመታት ኣብ በረኻ ሲናይ፡ ኣምላኽ ነቶም ዝመረጾም ጥራይ ዝዛረበሉ፡ ከም ኣዳም፡ ሄዋን፡ ቃኤል፡ ኖህ፡ ኤልያስን፡ ዘይከምቶም ጓሶትን መዝሙርን፡ ኣምላኽ ንማንም ብውልቂ ኣይቅበልን እዩ፡ ዋላ ሙሴ ንእግዚኣብሔር ብኣካል ርእይዎ እምበር ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳትን ጓሶትን ካህናትን ኣምባሳደራትን ተርጐምትን ፍቓድን ድሌታትን እግዚኣብሔር ኢና ብምባል ንሰባት ዘታልሉ ይመስሉ፣ ብዛዕባ ውልቃዊ ፍቓዶም ድማ ከም ናይ ኣምላኽ ጌሮም ይዛረቡ።

ኣብ ሓድሽ ኪዳን ዝገደደ እዩ ነይሩ ኢየሱስ ብኣንጻር ኣምላኽ ያህዌ ክርስትና ዝበሃል ካልእ ሓድሽ ትምህርቲ ከም ዝፈጠረ ንምርግጋጽ ምስተፈተነ፣ ብሓቂ ክርአ ከሎ ኢየሱስ ካብ መጻሕፍቲ ሓድሽ ኪዳን ዝጸሓፈን ኣንቢቡን ኣይፈልጥን፣ እዚ ድማ ክጅምር ጀሚሩ ድሕሪ ሞት የሱስ ተጻሒፎም፣ ብስም የሱስ ብኣፎም እናተዛረቡ፣ ብስም እቲ ኣብ ኣንጾክያ ክርስትና ዝበሃል መንገዲ ኣይሁድነት ንምፍራስ ብጴጥሮስን ኣፖሎን ጀሚሮም።

ድሕሪ ብዙሕ ዘመናት ካልእ ሃይማኖት ምቕልቃሉ ዘገርም ኣይኮነን፣ ብኣምላኽ ያህዌ ዝተፈጠረ ይኹን ብኢየሱስ ዝተፈጥረ፤ እቲ ንኢየሱስ ዝሰዓበ ጴጥሮስ ነቶም ብውልቂ ዘይተጓዕዙ ወይ ዘይጠለሙ ሰባት ሃይማኖት ክፈጥር እንተኽኢሉ፣ ወይ ይሁዳን ቶማስን ከመይ ጌሮም ምስቶም ኣብ መንጎ ሃዋርያት ዝነበሩ ከዳዓት ከም ዝተጸንበሩ ኣብ ሕቶ ዘእተወ እንተኾይኑ፣ እቶም 12 ደፋራት።

ነዚ ኣብዚ እዋን’ዚ ልዕሊ 4000 ዝኾኑ ሓደስቲ ሃይማኖታት ዝሓዘ ማዕበል ሒዝካ፡ ካልኦት ተመራመርቲ ካብ ሓሳብ ኣይሁድን ክርስትናን ዝተወልዱ ልዕሊ 8000 ከምዘለዉ ይዛረቡ።

ኣብተን ናይ መወዳእታ 22 ዓመታት ህይወቱ፡ ካብቲ ኣብ 40 ዓመት ዕድሚኡ ኣብ 610 ዝነበረ መንፈሳዊ ምግላጻት ጀሚሩ፡ ከምኡ’ውን ካብቶም ቀዳሞት ብህይወት ዘለዉ ታሪኽ ህይወት፡ መሓመድ ብሊቀ መላእክት ገብርኤል (ጅብሪል) ኣቢሉ ብኣምላኽ ከም ዝተመሓላለፈሉ ዝኣመነሉ ምግላጽ ጸብጺቡ። ትሕዝቶ ናይዚ ብቁርኣን ዝፍለጥ ምግላጻት ብብጾቱ ተሓዚኡን ተመዝጊቡን እዩ።

ሽዑ ነቢይ መሓመድ ሓደ ካብቶም ሓደስቲ ስሪት ክርስትና ንምፍጣር ፈለምቲ እዩ ነይሩ፤ ብዛዕባ ሉተር እውን ከምኡ ኣይምበልኩን፣ ንሱ ካቶሊክ ኮይኑ ክቕጽል ዝደለየን ካብ ስራሕ ዝተኣልየን፣ ግን ከኣ ሉተራን ወይ ፕሮቴስታንት ኣይረኸበን፣ ዋላ እኳ ብእኡ ተደሪኾም ኣብ ስዊዘርላንድን ፈረንሳን ዝነበሩ ሰዓብቱ ንሃይማኖታት ፕሮቴስታንት ካልቪንን ዚዊንግሊን ፈጠሩ።

እቲ ሲሞኒ፤

ጴጥሮስ ግና “ህያብ ኣምላኽ ብገንዘብ ከም ዚርከብ ስለ ዝሓሰብካ፡ ገንዘብካ ክሳዕ ጥፍኣት ምሳኻ ይኹን” በሎ።

ሲማኦ ፍራንቸይዝ ክርስትና ምግዛእ፣ ዘይተፈጸመ ውዕል፣ ዘይከም ሊጋት ካቶሊካውያን፣ ጴንጠቆስጣል ኣብያተ ክርስቲያናት፣ ብራዚላዊ ባፕቲስት ዋዕላ፣ ፊላደልፍያ ዋዕላ።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político