ደረጃ ኔቶ

ደረጃ ኔቶ

ኣብ ኔቶ ንኹሉ ሰብኣውነት፡ ንኹሉ ባህልታት፡ ኩለን ሃገራት ኣድማሳዊ ሞዴል ዝኽተላ፡ ከምቲ ኣድማሳዊ ኣዋጅ ሰብኣዊ መሰላታ ኣድማሳዊ፡ ኣብ ምዕራባዊ ስሪት ናይቲ ራእይ ብኣረኣእያኡ ዝተመርኮሰ፡ ሓደ ሞዴል ዝሓሸት ዓለም ዝብል ሓሳብ ኣጀንዳ ኣሎ። ናይ ሰብኣዊ መሰላት፡ እቶም ምዕራባውያን ተባሂሎም ዝቑጸሩ ስብስብ ነበርትን ዞባታትን ምድሪ ምዕራባውያን ከም ዝቖሙ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ኣስታት 50 ሃገራት ዝሓቖፈ ጉጅለ ኮይኑ፡ 1.3 ቢልዮን ነበርቲ ዘለወን፡ 40% ካብ ውሽጣዊ ፍርያት ዓለም ዘለዋ፡ 33% ናይ... መሬት ዓለም፡ 25% ነዳዲ ዓለም ዝበልዕ፡ 90% ካብ ኩሉ ኣብ ዓለም ዘሎ ኮኬይን ዝበልዕ፡ 33% ዓለም ዝጥቀመሉ ባጤራን ቋንቋን ዘለዎ፡ ገና ባህሊ 320 ሚልዮን ሰባት ኣብ ሓደ ሃገር፡ 12% ካብ ኩሉ ኣብ ዓለም ዝፈሪ ነዳዲ እትውድእ፡ ንበይና 25% ካብ ኩሉ ኣብ ዓለም ዝፈሪ ጸዓት ትውድእ፡ ስለዚ እዚ ዝተገደበን ውሑዳትን ኣድማሳዊ ራእይ ንኹሎም ዝበዝሑ ዝተፈላለዩ ሞዴላት ስልጣነታት ሸለል ክብሎም ይደሊ ኣብ ዓለም 99% ናይ ህዝቢ ዓለም ካልእ ስሪት ኣድማሳዊ መሰላት ዘለዎ፣ ዘይከምቶም ኣብ መራኸቢ ብዙሃን ዝጭድሩ ኩሎም ኣብ ውሽጢ ዓቕሞምን ቁጽጽሮምን ዘለዉ ቴክኖሎጂካዊ ደገፋት፣ ከም: ሲነማ፣ ሬድዮ፣ ቲቪ፣ ጋዜጣታት፣ ኢንተርነት፣ ሳተላይት ንኽዝርግሑ their worldviews in a hegemonic way , ዋላ እኳ መብዛሕትኦም ኣብ ምድሪ ዘለዉ ሰባት ንመብዛሕትኡ ደቂ ሰባት ዘይበጽሖ ዋጋ 100 ዶላር ወርሓዊ ምዝገባ ቻነል ዝኾነ ኢንተርነት እንተዘይረኸቡ፣ መዓልታዊ ጋዜጣታት ብወረቐት ወይ ብኤሌክትሮኒካዊ መንገዲ ከንብቡ እውን ኣይክእሉን፣ ካብዚ ንላዕሊ ልዕሊ 70% ደቂ ሰባት ኮካ ኮላ ሒዞም ኣይፈልጡን እዮም ቢትልስ መን ምዃኖም እኳ ኣይፈልጡን እዮም፣ የሱስ ኣይኮኑን፣ ንህቢ ጂስ ኣይኮኑን፣ እንግሊዝኛ ኣይዛረቡን ናይ ኣሜሪካ ዶላር ኖት ርእዮም ኣይፈልጡን፣ ዋላ ኣብ ጃፓን ኣብ ናሪታ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ኩሎም እቲ ሓበሬታ ኣብቲ ምልክታት ብቋንቋ ጃፓን እዩ ተጻሒፉ፣ ብዘይካ ናይ መውጽእን ምእታውን ምልክታት፣ ናይ ኤውሮጳን ኣመሪካን መንገዲ ኣየር ቆጸራታት ክልተ ቋንቋታት ዝዛረቡ ሓበሬታ ኣለዎም፣ ከምኡ’ውን ህጹጽ መውጽኢታት ኣለዎም፤ኣብ ምብራቓዊ ርእሰ ከተማታት ኣመሪካ ዝርከቡ ሰባት ብእቶም ዝርድኡ ዘይርዳእ ኣመሪካዊ ይዛረቡ። ቋንቋ እንግሊዝ ናይ ደሴታት ደሴታት እንግሊዝ ተማሂሩ፣ ኒውዮርክ እንግሊዝኛ ንነፍሲ ​​ወከፍ ቀቢላን ከባቢን ብሄርን ነፍሲ ወከፍ ካንቶን ኒውዮርክ ይፈላለ፣ ልክዕ ከምቲ ኣብ ኣውስትራልያን ኒውዚላንድን ዝዝረብ እንግሊዝኛ ኣብ መንጎ እተን ካልኦት ሃገራት ወግዓዊ እንግሊዝኛ ዘለዎ ዝተፈላለየ እዩ። ቋንቋ፡ ምስ ላህጃታትን መግለጺታትን ዝተፈላለየ ትርጉማዊ ምውጥዋጥን፡ በዚ ኸምዚ፡ ኣድማሳዊ መለክዒ ሕቡራት ሃገራት ንዝኾነን ንኹሉን ባህልታት ጸርፊ፡ ግህሰትን ዓቢ ፍንጣጣን ምድንጋርን ሜጋሎማኒያክ ዩቶፕያን፡ ምልካዊ ናይቲ ንነብሱ ከም ማእከል ሰብኣውነት ዝሪኣ ውሑዳት እዩ።

በዚ ኣረኣእያ እዚ፡ ተሰማሚዖም ዘይፈልጡ ዝተፈላለዩ ራእይ ሰብኣዊ መሰላት ንርኢ፤

1- ዩክሬን – ንዕርክነትን ፍቕርን ክትውክል ደርዘን ጽጌረዳ ኣይትሃብ፣ ምኽንያቱ እቲ ደርዘን ብዝሒ ንዝሞቱ ክብሪ ክትህብ ኣብ እትደልየሉ እዋን ጥራይ እዩ።

2 – ደቡብ ኮርያ – ቁጽሪ ኣርባዕተ ኣቑሑት ንሕማቕ ዕድል ስለ ዝውክል፡ ንእትፈትዎ ሰብ፡ ወይ ንእትፈትዎ ሰብ፡ ኣርባዕተ ቸኮሌት ዝሓዘ ሳንዱቕ ኣይትሃብ።

3 – ደቡብ ኮርያ - ጻዕዳ ክዳን ተኸዲንካ ናብ መርዓ ይኹን ንልደት ሰብ ኣይትኺድ፡ ጻዕዳ ንምዉታት ንምሕዛን ዝተወፈየ ሕብሪ እዩ።

4 – ኣላስካ፡ ግሪንላንድ፡ ሳይቤርያ – ምስ በዓልቲ ቤት እቲ ኤስኪሞ ከም ምልክት ትምህርትን ዕርክነትን ንበጻሒ ክትሞቕ ንበዓልቲ ቤቱ ኣለቂሕዋ ስለ ዝነበረ፡ ምስ ሰበይቲ ምድቃስ ኣይትኣብዩ።

5 – ሩስያ – ጫማ ሒዝካ ናብ ገዛ ሩስያዊ ኣይትእቶ ምኽንያቱ ጫማ ንኹሉ ኣብ ዓለም ዘሎ ርስሓትን ክፍኣትን ናብ ገዛኻ ስለ ዘምጽኦ።

6 – ሩስያ – ብዙሕ ሕማቕ ዕድል ስለ ዘምጽእን ሞት ክስሕብ ስለ ዝኽእልን ኣብ ውሽጢ ገዝኡ ኣይነፍሕ።

7- ኣዘርባጃን – ኣብ ዝኾነ ቦታ ንደቂ ኣንስትዮ ኣብ ዓይኒ ኣይትጠምቱ፣ ሞራላውን ጾታውን ትንኮሳ ስለዝኾነ ናብ ሞት ከብጽሕ ይኽእል።

8 – ጃፓን – ኣብ ዓመት ሓደ ግዜ ኣብ ዕለት ኩሉ ግዜ ጃፓናውያን ንፍርያምነትን ብልጽግናን ንምምልካት ዓበይቲ ብልዕቲ ዓበይቲ ኣምልኾታት ሒዞም ኣብ ጎደናታት ይሰልፉ፣ ሎሊፖፕን ንኣሽቱ ዕንጨይቲ ብልዕትን ኣብቲ ቅዱስ ቆርበት ኢድካ እንተሓጺብካ ዕድል ንምምጻእ ይሽየጡ።

9 – ፊንላንድ – ኣብ ውዑይ ምንጪታት ዝርከብ ህዝባዊ መሕጸቢ ኣካላት ምስ ደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኣንስትዮን ምሉእ ብምሉእ ዕርቃኖም ዝወጹ ኣብ ሓደ ውዑይ ባኒ ወይ ቀላይ ይሕወሱ።

10 – ብራዚልን ፓራጓይን – ህንዳውያን ቀቢላ ያኖማኒ፡ ዕሸላቶም ብተፈጥሮኦም ኣካላዊ ጉድለት ምስ ዝውለዱ ብህይወት ይቐብሩ።

11 – ፔሩ – ህንዳውያን ካብ ፔሩ ኩሎም ደቂ ተባዕትዮ ከም ኩለን ደቂ ኣንስትዮ ኣቦ ሓደ ዓይነት ቆልዑ ዝኾኑሉ፣ በዚ ምኽንያት ኩለን እተን ዝጠነሳ ደቂ ኣንስትዮ ምስ ኩሎም ደቂ ተባዕትዮ ይድቅሳ ምእንቲ ኩለን ንኹሎም ኣብታ ዓዲ ዝተወልዱ ክከናኸና እየን።

12 – ኣፍጋኒስታን – ደቂ ኣንስትዮ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ገጸንን ምሉእ ኣካላተንን ብመሸፈኒ ዓይነን ክሽፍና ኣለወን፡ ምእንቲ ከይርኣያ።

13 – USA – ዝኾነ ህንጻ ​​መበል 13 ደርቢ የብሉን፣ እቲ ቁጽሪ ዕድለኛ ኣይኮነን ኣብዚ ደርቢ ኣፓርታማ ወይ ክፍሊ ዝገዝእ ሰብ የለን፣ ስለዚ መበል 13 ደርቢ ኩሉ ግዜ 12b እዩ፣ እታ ኣፖሎ 13 እትበሃል መርከብ ጠፈር ሓዊ ተቓጺላ ነቶም ሰለስተ ጠፈርተኛታት ነቲ... ኣብ 1970 ኣብ ወርሒ ምዕላብ፡ ምኽንያቱ ናሳ ኣብ ሕማቕ ዕድል ስለዘይኣምን እዩ።

14 – ሩስያ – ቅድሚ ምብጋሶም ፓይለታት ኣብ ነፈርቶም ስእሊ ኣይስእሉን፣ ኣብ ምህዳም ሞቶም ከስዕብ ይኽእል።

15 – ምዕራብ – እታ ሓዳስ መርዓት ንዘይተመርዓዋ ዝተደርበየት ጽጌረዳ ወይ ዕምባባታት መርዓት ምሓዝ ኣብ ቀረባ እዋን ንመርዓ ጽቡቕ ዕድል እዩ።

16 – ሜክሲኮ - ኣብ መዓልቲ ምዉታት፡ ሜክሲካውያን ንኽዘናግዑ ሬሳታትን ኣዕጽምትን ምዉታቶም ኣብ ጎደናታት ይሰልፉ።

17 – ኣንጎላ - ጓል ናይ ምምርዓው መሰል ንኣቦ እታ ሰበይቲ ብጥረ ገንዘብ ወይ ብከብቲ ምኽፋል፡ ኣብ ኣንጎላ፡ ቅድሚ መርዓ ንሰበይቱ ክትንክፍ ዘይክእል መርዓዊ ማሕበራዊ ግዴታ እዩ።

18 – ህንዲ – ኣብ ላዕለዎት ካስታታት ዘለዎም ሰባት፡ ወለዲ ፍሉያት ስድራቤታት፡ በብደቆም ናይ ምምርዓው ድሌት ዘለዎም፡ ኣብ መንጎ ደቆም ዝግበር ሓዳር ኣብ መንጎኦም ይሰፍሩን ይሰርዑን።

19 - ስጳኛ - ኣብ ነፍሲ ወከፍ ወርሒ ነሓሰ ኣብ ሓደ ዝተወሰነ መዓልቲ ዓመት፡ ኣብ ሓደ ፍሉይ ዞባ ቫለንሽያ፡ ቶናት ኮሚደረ ዝሓዘት ናይ ጽዕነት መኪና ብጎደናታት ትሓልፍ እሞ፡ ካብ ላዕሊ እታ ናይ ጽዕነት መኪና ዝመጹ ዜጋታት ንኹሎም ኣብ መንገዲ ዘለዉ ሰባት ኮሚደረ እናደርበዩ ክተኩሱ ይጅምሩ ንዓኣቶም፡ ንነብሶም ዝከላኸሉን ዝዘናግዑን እዮም።

ከምቲ ዝረኸብናዮ፡ ወዲ ሰብ ምሳልያዊ ፍጡር እዩ፡ ከምቲ ስነ-ማሕበረሰብ ዱርክሃይም ዝተገመተ፤ እዞም ናይ ነፍሲ ወከፍ ባህሊ ሓባራዊ ማሕበራዊ ባህርያት፡ ብስም ኣድማሳዊ መሰላት ዝበሃሉ፡ ወይ ብስም ባህሊ ወይ ባህርያት ከም ስልጡን ወይ ልዕሊ ደረጃ ዝተባህለ ወይ ዝቑጸር፡ ብባእታታት ካልኦት ባህልታት ሸለል ክበሃሉ፡ ወይ ክግሃሱ፡ ወይ ክነቕፉን/ወይ ክንዕቁን ኣይክእሉን እዮም። ባህሪ፡ ነፍሲ ወከፍ ዞባውን ሃገራውን ባህላዊ ራእይ ከም ዝኾነ ካልእ ካብቶም ካልኦት ፍሉያት ራእያት ዝበልጽን ዋላ ሓደ’ውን ነቶም ካልኦት ራእያትን ባህርያትን ዝደራረብ ስለዘየለ፡ ምኽንያቱ፡ ዱርክሃይም ኣብ ትርጉም ባህሊ፡ “ዝለዓሉ ባህልታት የለዉን”፡ ኣድማሳውያን’ውን ኣይኮኑን። (mea verba, ናይ ደራሲ መዘኻኸሪ)።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político