ኣሰልጠንትን ተጽዕኖ ፈጠርትን፡ ሸየጥቲ ምትላል

ኣሰልጠንትን ተጽዕኖ ፈጠርትን፡ ሸየጥቲ ምትላል

ንዛንታ ዘይተራ ሰባት ቅድመ-ግምት ዝገብር ታሪኽ ህይወት ምንባብ ፈጺመ ፈቲየዮ ኣይፈልጥን፣ እዚ ድማ ብስነመጎታዊ መንገዲ ግን ከኣ ክንድኡ ርኡይ ዘይኮነ ፍሉጣት ሰባት ከምኡ ክኾኑ ዝኽእሉሉ ምኽንያት፣ ካልኦት ኩሎም ኣብ ውሑዳት ብሉጻት ኣብ ሕብረተሰብ ዘይኮኑ ሰባት ካብኡ ብልክዕ ዝተፈልየ ክኸውን ስለዘድልዮ ጥራይ እዩ። ካልኦት ኩሎም፡ ንርዱእ ግን ከኣ ክንድኡ ርኡይ ዘይኮነ።

ከም ነይማር፡ ክርስትያኖ ሮናልዶ፡ ከም ፔለ፡ ከም ኣልበርት ኣንስታይን ዝኣመሰሉ ፍሉያት ቅድመ-ኩነት ዘይብሉ ወዲ ሰብ ኣብ ዓለም ፍሉጣት ሰባት ክቐርብ ኩሉ ሰብ ዝከኣሎ ዝገበረላ ዓለም ከመይ ምኾነት?

ኩለን ደቂ ኣንስትዮ ጸለምቲ ኮይነን ፍኹስ ዝበለ ዓይኒ ዘለወን ዓለም፡ ጸሊም ቆርበትን ቡናዊ ዓይንን ዘለዋ ጓል ኣንስተይቲ፡ ዋላ ሞዴል ጽባቐ እንተዘይኮይና፡ ኣብ መወዓውዒ ንመሸጣ ምተመርጸት፡ ምኽንያቱ ንሳ ውሑድ ውሑዳት ስለዝኾነት፡ ስለዚ፡ ዋሕዲ ህርፋን የፍሪ for the possession of gold , oil, silver, niobium, ብመሰረት ክልሰ-ሓሳብ ዕዳጋን ምፍጣር ዋጋን ዋጋ ዕዳጋ ክህልዎ ኣብ መንጎ ጠለብን ቀረብን ዘሎ መመዓራረዪ ወይ ኣልጎሪዝም እዩ።

ዓወት ዝከኣል ኣብ ፒራሚድ እንተሃሊኻ ጥራይ እዩ፣ ናይ ግድን ከም በዓል ሄርባላይፍ፣ ወይ ከም ኣምዌይ ዝኣመሰለ ትካል፣ ወይ ከም ካልኦት ኩባንያታት እቶም ቀዳሞት ዝኣትዉ ንስራሕ ናይቶም ድሒሮም ዝኣተዉን መኽሰቦም መጢጦም ካብቲ ዝረኽብዎን ትካላት ባሮት ዝገብሩሉ... ስራሕን ጻዕርን ካልኦት ኣብ መሰረታውን ታሕተዎትን ደረጃታት፡ ንብቕዓትን ጻዕርን ዋጋ ከይሃብካ፡ ግዜ ጥራይ እዩ ዝቑጸር፡ መጀመርታ ዝበጽሐ ንሓለፋታቶም ከም ኣብ ውርሻዊ ንጉሳዊ ንጉሳውያን ወይ ከም ሃብቲ ጨናፍር ስድራቤት ዘይመውት ይገብሮ።

ልክዕ ከምኡ፡ መግዛእቲ ስራሕ ካልኦት፡ ናይ መላእ ሃገራት፡ ሓድሽ ኣይኮነን፡ ቅርጺ ጥራይ እዩ ዝቕይር፡ ከምቲ ኣብ ባርነት ናይቶም ኣብ ጥንታውያን ግዝኣታት ዝተሳዕሩ ወይ ዝተሳዕሩ ኣህዛብ፡ ፋርሳውያን፡ ግብጻውያን፡ ኦቶማን፡ ቱርካውያን፡ ሞንጎላውያን፡ ኮርያውያን፣ ስጳኛውያን ፣ ፖርቱጋላውያን፣ እንግሊዛውያን፣ ሕጂ ድማ ፒራሚድ ናይ ቨርቹዋል ዓለም ኣለና፣ ኣብ ኢንተርነት ንዓወት መንገዲ ዝኸፈተ ፈላሚ ፈላሚ፣ ኣብ ማሕበራዊ መራኸቢታት ከይተረድኦም ተኸታተልትን ላይክን ክጥርንፉ ይኽእሉ፣ ንሳቶም ድማ ነቲ... market of followers, ስለዚ ገሊኦም ብድሕሪኦም ተኸታተልቲ ንምርካብ ኮርሳትን ስልጠናን ክሸጡ ይጅምሩ፣ ከመይ ጌሮም ከም ዝረኸብዎ ከረድእዎ እኳ ዘይፈልጡ ምስጢር ዓወቶም ይሸጡ ምኽንያቱ ናይ ዕድል ስራሕ ጥራይ ስለዝኾነ፣ ከም ሓደ ጊዘለ ቡንቸን ኣብ መንጎ ብዙሓት ኣዋልድ ካብ ውሽጣዊ ክፍሊ ሪዮ ግራንደ ዶ ሱል ኣብ ብራዚል እታ ኣብ ዓለም ፕሮፌሽናል ጽባቐ ናብ ዝለዓለ ደረጃ ዝደየበት ምዃና ትመርሕ፣ ከመይ ጌርካ ክሳብ ክንድዚ ጽብቕቲ ትኸውን ዝብል ኮርስ ክትህብ ኣይትኽእልን እያ፣ ይኹን እምበር፣ ቅድሚ ሓደ ዘመን ንሳ ጽያፍ ሰበይቲ ምኾነት ነይራ፣ ምኽንያቱ ኣዝያ ነዋሕ፣ ኣዝያ ቀጢን፣ ሕብሪ ዘይብሉ ቆርበት ዘለዋ፣ ነዊሕ ኣፍንጫን ኣዝያ ቀጢን እግርን ዘለዋ፣ ምዕጉርቲ ዘይብላ፣ ኣብ ኣፍልባ ጽቡቕ ምጥዋይ ዘይብላን ኣዝያ ቀጢን ከንፈር ዘለወንን፣ ግን ኩሉ ከምኡ... ጽዩፍን ጸረ-ስምዒትን ተቐይሩ ሃንደበት እቲ ጽዩፍ ዝነበረ ሕጂ እቲ ዝያዳ ተደላዪ ኮይኑ ኣሎ፣ ምኽንያቱ ፋሽን ኣብ መስመር ግዜ ብዝቕየርን ምግልባጥን መለክዒታት ይነብር።

ዓወት ድሮ ተፈጥሮኣዊ ፒራሚድ እዩ፣ ስለዚ ዓወት ክድገም ኣይክእልን እዩ፣ ኪኖ ፓራዶክስ ዝጋጮ ምኾነ፣ ዘይምስምማዕ፣ ድሕሪ ሕጂ ንሓድሽ ታቲ-ኩብራ-ባራኮ ቦታ የለን ምኽንያቱ ስንባደ ግጥምታቱ ኣብቲ... ድምጺ ናይቲ ዘይተጸበኻዮን ዝተኸልከለን ደቂ ኣንስትዮ ጾታዊ ጥሙይ ምጥምዛዝ ድሌት፤ ካልእ ጆጆ-ቶዲንሆ ክህሉ ኣይክእልን እዩ፣ ምኽንያቱ እቲ ዘይተጸበናዮን ዘይተኣሳሰርን ሃንደበታዊ ዓወት ናይ ሓንቲ ጭራም ሰበይቲ ልዕሊ ዓቐን ክብደት ምፍንጃራ ኣዝዩ ዓቢ ጽልዋ ስለ ዝነበሮ ንኹሉ ሰብ ንኽርድኦን ካብቲ ባህላዊ ስንባደ ንኽሓዊን ንኽሓዊን ግዜ ዘይብሉ ሽባን ምድንጋርን ገዲፍዎ። ምድንጋር ናይዚ ጽልዋ ምብታኽ ደረጃታት ስነ-ጽባቐናን ስምዒታውነትናን ኣብዚ ንሞራላውን ስነ-ጽባቐኣውን ዲስኩርና ዝጥሕስ ስነ-ኣእምሮኣዊ ጥሕሰት።

ምድጋም ቢትልስን ማይክል ጃክሰንን ምድጋም ተኣማንነት ዘይብሉ ፋርስ ምኾነ ምኽንያቱ ድኹምን ብዘይ ምግራምን ናይቲ ተራእዩ ዘይፈልጥን ስለ ዝኸውን።

ዩክሬናውያን ዕዉታት ንኽኾኑ፡ ኣብቲ ዘይተዳህሰሰ ዘይተዳህሰሰ ተፈጥሮኣውን ማዕድናውን ሃብቶም፡ ብተፈጥሮኣዊ ልሙዕ ሓመድኦም፡ ምስ መንግስታዊ ፕሮጀክት፡ ፍርስራስን ብተመሳሳሊ እዋን ድማ ምርኮ ሶቭየት ሕብረት ነበርን ኣብ ግዙፋት ኢንዱስትርያውን ጸዓትን መሓውራት ዘለዎ፡ ክወራረዱ ምተገደዱ ፣ ኣብ ዘይብቑዓት ኣእዳው ገዲፎም ኣብ ቀዳማይ ዕድል ንርያክተር ኣቶሚክ ፋብሪካ ቸርኖቢል ከም ዘፈንጀሩዎ።

ነዊሕ ከይጸንሐ እተን ጕጅለታት መሓውራት ይምዝምዛ ነበራ፣ ብመጀመርታ ናይቲ ንሃብታም ማእከላይ ደርቢ ሕብረተሰብ ዝድግፍ ስርዓተ ጋዝ፣ ዝተረፈ ናብቲ ንኡሳን ኮንትራክተራት ኣቕረብቲ ኤውሮጳውያንን ሰሜን ኣመሪካን ኩባንያታት ክሰርሕ ዝኸደ ትሕቲ መሬት ወዲቑ፣ ነዊሕ ከይጸንሐ ቀንዲ ፖለቲከኛ ብፍርዲ ካብ መንግስቲ ናብ ኣሜሪካ ኩባንያ ስርዓት ተተኪኡ፣ ንኹሉ ዓይነት ንጥፈታት ኣብ ትሕቲ ቁጽጽርን ሃገራዊ ሕግን ክምዕብል ዘይክእል መሬት ተኻርዩ ስለዚ እዚ ምስጢራውን ዘይሕጋውን ንጥፈታት ኣብ ሓጺር ግዜ ተቐልቂሉ ስለዚ እቲ ዝቕጽል ስጉምቲ እቲ ገርሂ ሓሳብ ነበረ። ናይ ምክራይ ወተሃደራዊ መደበራቱ ንኔቶ።

ነቲ ቀይሕ መስመር ምሉእ ብምሉእ ምብስባስ ሰጊሩ፡ ሕብረተሰብ ዩክሬን ክልተ መዳረግቲ ነይርዎ፡ ባርያ ምዕራባውያን ክኸውን፡ ወይ ድማ ከምታ ናይ ቀደም ዩጎዝላቭያ ብኤውሮጳ ባልካን ክኸውን።

ሩስያ ኣብ ልዕሊ ዩክሬን ዘካየደቶ ወራር ግን ነዚ ሰቢርዎ። ትጽቢት፡ ከምኡ’ውን ሃንደበት፡ ኩሉ እቲ ብተፈጥሮኣዊ መስመር ምብስባስ ናይ ሓደ ፕሮጀክት ዘይብሉ ህዝቢ ዝተመደበ፡ ኣብዚ ዕግርግር’ዚ ተዛዚሙ፡ እቲ ሽልማት ኣዝዩ ዓቢ ስለ ዝኾነ፡ ብኣህጉራውያን ጕጅለታት፡ ብዓለማውያን ዝቖሙ ይኹኑ፡ ወይ ልኡላውያን፡ . ወይ ኮሚኒስት ፣ ወይ ብሃጸያውያን ናይቲ ድሕሪ ዝሑል ኲናት ዝነበረ ዓለም።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político