domingo, 27 de julho de 2025

Báwo ni Éfà ṣe dẹ́ṣẹ̀ láìmọ rere àti búburú?

Báwo ni Éfà ṣe dẹ́ṣẹ̀ láìmọ rere àti búburú?

Awọn tẹmpili kun fun awọn eniyan ti o wuyi ti wọn si nkigbe si ẹda alaihan ti, ti o ba farahan ni idán nibẹ, yoo dẹruba wọn tobẹẹ ti diẹ ninu awọn kii yoo paapaa koju, jiya idarudapọ aifọkanbalẹ tabi ikọlu ọkan apaniyan.

Ṣugbọn igbagbọ ko jẹ ki a gbagbọ pe ọlọrun alaihan sọrọ tabi farahan ni aarin awọn adura; ní ti tòótọ́, a kò fẹ́ tàbí fẹ́ kí ó wà ní tòótọ́ ní ọ̀nà kan pàtó.

Awọn adehun ṣe laarin olufokansi ati iwa mimọ rẹ, awọn ibukun ti o ni ileri. Ti awọn oore-ọfẹ ti a fun ni ti ṣẹ, imọ wọn ti ọpẹ ati ifarabalẹ ṣe ipinnu awọn irubọ ti ara ti a fihan nipasẹ awọn irin-ajo ati awọn irin ajo mimọ lati mu awọn ipinnu wọn ṣẹ, ti a gbasilẹ ninu awọn ọrọ tabi awọn akọsilẹ.

Ṣugbọn awọn ti o dara alufa ati awọn nla agbẹnusọ fihan a mimọ iwe ibi ti o sọ awọn Lejendi ti a Harry Potter ti o rin lori omi, mu awọn okú pada si aye, isodipupo mẹta akara ati eja marun lati ifunni diẹ ẹ sii ju ẹgbẹrun marun ọkunrin; ṣẹgun awọn ọmọ ogun, sun awọn ilu bi bombu iparun; drowns gbogbo eda eniyan ni a downpour atẹle nipa a Planetary ikun omi, pipa ohun gbogbo ti o simi lori ile aye; mú kẹ́tẹ́kẹ́tẹ́ àti ejò sọ̀rọ̀; ṣẹda awọn ede, odidi opo, gbogbo ni ẹẹkan lati daru awọn onigberaga eniyan ati igberaga eniyan ti Ẹlẹda tikararẹ gbin sinu wọn nigbati o ṣẹda wọn.

Wọn dabi ọmọ meji, awọn agbalagba ti a bi, laini ewe, laini baba tabi iya, laisi awọn arakunrin, ti wọn ko mọ nkankan rara sibẹsibẹ: Tani wọn jẹ; ibi ti nwọn ti wá; ti o fi wọn nibẹ; kini oorun ati oṣupa jẹ; ojo wo ni; kini ẹfũfu, ãrá, ati mànamána; nwọn kò mọ ara wọn; wọn kò mọ ọpọlọpọ ọrọ; wọn kò mọ bí a ṣe ń purọ́; wọ́n ṣì ń bá ara wọn lò nígbà tí wọ́n ń sùn tí wọ́n sì ń jí; ohun ti oru ati ọjọ wà; awọn akoko.

Ọ̀pọ̀lọpọ̀ nǹkan láti ṣàwárí lórí ilẹ̀ ayé tuntun, tí a ṣẹ̀ṣẹ̀ ṣẹ̀dá—ní tòótọ́, gbogbo àgbáálá ayé jẹ́ tuntun, tí a ṣẹ̀ṣẹ̀ dá—ọ̀pọ̀lọpọ̀ nǹkan láti kọ́: Wọn kò mọ ohun tí owú jẹ́; Wọn kò tíì bára wọn ṣọ̀rẹ́ rí, wọn kò fi ẹnu kò ẹnu kò, wọn kò bímọ rí, wọn kò sì mọ bí wọ́n ṣe lè tọ́jú wọn rí. Wọ́n bí wọn tàbí tí wọ́n dá sílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí àgbàlagbà tí wọ́n ti múra tán, Ọlọ́run sì fi wọ́n sínú ọgbà ẹranko kan láti jẹ́ aláìmọwọ́mẹsẹ̀, tí wọn kò mọ ohun rere àti búburú. Ṣugbọn bawo ni ẹnikan ti ko tii ni ibi ṣe le ṣe aigbọran si ofin kẹta ti Ẹlẹda fifun: o rọrun tobẹẹ ti o jẹ idinamọ lodi si jijẹ nkan ti o tọ nibẹ, rọrun lati mu ati jẹ?

Tọkọtaya eniyan akọkọ lori Earth ko tii mọ rere ati buburu, sibẹ wọn ṣe buburu, aṣiṣe, ẹṣẹ atilẹba: eyi ni paradox ati ilodi, nitori ti wọn ko ba tii jẹ ninu igi ìmọ rere ati buburu, nitorinaa wọn ko mọ ibi. Nítorí náà, níbo ni ibi tí ejò náà dámọ̀ràn rẹ̀ ti wá, tí ó mú kí wọ́n jẹ́ ibi, tí wọ́n sì ba ìjẹ́mímọ́ wọn jẹ́ nípa ṣíṣàìgbọràn àti jíjẹ èso tí a kà léèwọ̀ náà?

Wọn le ṣe aigbọran nikan ti wọn ba mọ tẹlẹ ohun ti ibi jẹ ṣaaju ki wọn to wo eso ìmọ rere ati buburu.
Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político

Nenhum comentário: