ሃይማኖት ካብ ፊኖሜኖሎጂ ምርኣይ

ሃይማኖት ካብ ፊኖሜኖሎጂ ምርኣይ

መቕድም፤

ምድሪ ማእከል ኣድማስ ኣይኮነትን፤

ዓቢ ምፍንጃር ተፈጺሙ ኣይፈልጥን፤

ባይደን ተሳዒሩ፤

ICCን UNን ውጽኢታዊ ኣይኮኑን፤

ኣምላኽ ያህዌ ኣብ ሰማይ የለን፤

ማእከላይ ዘመን ኣብ 2025 ይውዳእ

እቲ ዘሕዝን ግን ብሰንኪ ሕጽረት ወረቐት ሽቓቕ ሳልሳይ ኲናት ኣይክህሉን እዩ።

ሳዕቤናት ናይዚ ቬስቲቡላር ኮሮላሪ፤

ሳይንስ ሒሳብ ኣብ ጭቡጥን ሓቀኛን ዓለም የለን፣ ሒሳብ ኣብቲ ኣብስትራክት፣ ዕጹውን ዝተቖጻጸረን ዓለም ሒሳብ ጥራይ ትርጉም ዘለዎ ዕጹው ስብስብ ናይ ኣእምሮኣዊ ሓሳባት እዩ።

ዝኾነ ኣሃዝ ብዜሮ ክትመቕሎ ኣይትኽእልን ኢኻ፣ ውጽኢቱ ድማ ክልሰ-ሓሳብ ደረት እዩ፣ እዚ ድማ ኣብ ከባቢ ሓደ ዝተዋህበ ነጥቢ እንተኾይኑ ክትፈልጥ ዘኽእለካ ኣልጎሪዝማዊ መስርሕ ተኸታታሊ ኣገማግማታት ወይ ድማ ነታ ነጥቢ ክትረክብ እንተትኽእል እንታይ ከም ዝኸውን ክትድርት ዘኽእለካ እዩ። ወይ እቲ ገደብ፣ ስለዚ ፣ ካብ እንፈልጦ ነገር ብዛዕባ ዘይንፈልጦ ነገር ዝግበር ግምት፣ ስለዚ፣ ብክልሰ-ሓሳብ ደረት ምክፍፋል ብዜሮ ክንድዚ ዝኣክል ዓቢ ቁጽሪ ቁጽሪ ምኾነ፤ ከምዚ ዝኣመሰለ ቁጽሪ ክንዲ ኣድማስ ደረት ኣልቦ ምኾነ።

ኣብቲ ሓቀኛ ዓለም፡ ኣብ መላእ ዓለም ንዘሎ ጥሜትን ድኽነትን ብሕሳብ ከነብቅዕ ንኽእል፡ ንሓንቲ ዶላር ኣመሪካ፡ ማለት ኣህጉራዊ ባጤራ ዓለም፡ ብዜሮ ብምምቃል፡ እቲ ውጽኢት ሒሳብ ክንዲ ምሉእ ኣድማስ ዝኣክል ቁጽሪ ምኾነ፡ ደረት ኣልቦ!

ሓንጎል ብስነ-ኣካላዊ መዳይ ፈሳሲ ደም፡ ማይ፡ ኢንዛይማት፡ ከምኡ’ውን ኤሌክትሪካውን ማግኔታውን ድርኺታት፡ ኣብ ኒውሮናት ዝፍጸም ባዮኬሚካላዊ ምላሽ ጥራይ ኣለዎ፡ እንተኾነ ግን ሓንቲ ፊደል፡ ወይ ሓንቲ ቃል ወይ ሓረግ፡ ወይ ዝኾነ ኣብኡ ዝተመዝገበ ጽሑፍ የብሉን፡ ሓንጎል ግን የብሉን have any images , ይኹን እምበር፡ እቲ ሓበሬታ ኣብኡ ከምዘሎ ብተመሳሳሊ መንገዲ ኣብ ኤሌክትሮኒካዊ መዘክር ሞባይል፡ ደፍተር፡ ወይ ጣብላ ሓበሬታ ከምዘየለ ንፈልጥ ኢና፡ በቃ ብዝተወደበ መንገዲ ብፕሮቶኮል ዳታ ዝውሕዝ ዋሕዚ ኤሌክትሪክን... መምርሕታትን ስነመጎታዊ ኣድራሻታትን ብኮድ ዝተቐድሑን ዝተቖጻጸሩን እዮም። ኣብ ኮምፒተር፡ ኣብ ሃርድ ድራይቭ፡ ኣብ ፐን ድራይቭ ዘሎ ሓበሬታ ኣበይ ኣሎ፡ ክንርእዮ እንተዘይክኢልና?

እታ ዘይትርአ ምሳልያዊት ዓለም እታ እንኮ ዘላ ዓለም እያ፣ ስለዚ እዩ እግዚኣብሄር ኣብ ስጋዊ ዓለም የለን፣ እግዚኣብሄር ትኣምኖን ዘይትኣምኖን እኳ ኣይግድሶን እዩ። ለውጢ ኣየምጽእን ልክዕ ከምቲ ሒሳብ ፈቲኻ ጸሊእካ ለውጢ ዘየምጽእ፡ ሒሳብ ኣይግድሶን ወይ ኣይግደሰሉን እዩ፡ ብዛዕባኻ እውን ኣይግድሶን እዩ።

ሓደ ሰብ ኣብ ኣምላኽ ይኣምን ድዩ ኢልካ ምሕታት ከምቲ ኣብ ሰማይ ካልእ ኮኾብ ምርካብ ዘይጠቅም እዩ ኣብኡ ኣብ ጋላክሲና ጥራይ ፍኖተ ጸባ 400 ቢልዮን ኣለዎም፣ ምናልባት ትሪልዮን፣ ኣብ ህይወትካ ዝኾነ ነገር ኣይቅይርን እዩ፣ ቁምነገር የብሉን ብውሑድ ግዜ፡ ብዘይካ ጸሓይ ፡ እቶም ዝተረፉ፡ ኣብ ሰማይ ዘለዉ ከዋኽብቲ፡ ኣብ ህይወትካ ዝኾነ ጽልዋ ኣይክህልዎምን እዩ።

ካብ ንእስነተይ ጀሚረ ዕሉል ቆልዓ እየ ነይረ፣ ብዛዕባ ሳይንስ ተጠራጣሪ፣ ሳይንሳዊ ቀኖናታት ወትሩ ይጠራጠር ነይረ፣ ባህላዊ ፍልጠት ምፍራስ ይፈቱ ነይረ፣ ስለዚ፣ ኣብ ዓውዲ ሳይንስ ዕርቃነይ ንምፍላጥ ኣብ መንፈሳዊ ዓውዲ ምትግባረይ ዝቐለለ እዩ ነይሩ።

ኩሉ ኣገዳሲ ምዕባለ ቴክኖሎጂ ፍልቀት ዘይኮነስ ምስቲ ብሱል ፍልጠት ናይቲ ዘጋጠመሉ እዋን ምብትታን እዩ ነይሩ፣ ምብታኽ ድማ ወትሩ ካብቶም ባዕሎም ኣባላት ባህላዊ ሳይንሳዊ ማሕበረሰብ ግብረ መልሲ ከለዓዕል እዩ እዚ ድማ ክንድዚ ዝኣክል ጻዕርን ብዙሕ ዓሰርተታት ዓመታትን ዝወሰደ እዩ። ተወፋይነት ወጺኦም ነይሮም፣ ከምኡውን ንኹሉ ኣረጊት ረሲዕካ ነቲ ሓድሽ ዳግማይ ንምምሃር ምፍንጫል ዝሓትት እንተኾይኑ፣ ውሑዳት ሳይንቲስት ድማ ነዚ ስንብታ ዓቕሚ ዘለዎም፣ ብኣንጻሩ፣ ብፍልጠቶም ትዕቢተኛታት ዝኾኑ ሰባት፣ ምሁር ይኹን ኣይኹን ንሓድሽ ፍልጠት ዝጻወሩ እዮም። . ከምቲ ሓደ ዓይነ ስውር ኮይኑ ዝተወልደ ሰብኣይ ሓደ ሕብሪ እንታይ ከም ዝመስል ፈጺሙ ክፈልጥ ዘይክእል፡ ወይ ሕብሪ ዕውርነት ዘለዎ ሰብ ሕብሪ እንታይ ምዃኑ ፈጺሙ ክፈልጥ ዘይክእል፡ እቲ ደንቆሮ እውን ዓሻን ደንቆሮን ምዃኑ ዝፈልጠሉ መንገዲ የብሉን።

ሕቶ ጭቡጥ ህላወ ኣድማስ፡ ነቶም ድሮ ንፊኖሜኖሎጂ ዝነጸጉ ሰባት፡ ነቶም ኣብ “ማትሪክስ” ዘይኣምኑ፡ ቃል ብቓሉ ጥራይ ጸገም እዩ።

ስለዚ፡ ከም ወዲ፡ ኩሉ ግዜ ሓድሽ ሳይንስ ይሓስብ ነይረ፤ እቲ ክርአ ዝኽእል ብናይ ቀደም ሳይንሳዊ ፍልጠት ድሩት ምዃንና እዩ፣ ኩሉ ነገር ዳግማይ ምምሃዝ የድልዮ፣ ዋላ እቲ ሳይንሳዊ ኣገባብ ኣምላኽ ኣሎ ድዩ ኢልካ ምሕታት ብልሒ ክመስል ይኽእል እዩ፣ ግን ንሓደ ኳንታም ፊልድ ፊዚክስ ክትሓትት እቲ ዝዓበየ ዕሽነት ዝመልኦ ሕቶ እዩ። ኣብ ውሽጢ ሞባይል ወይ ኮምፒተር ቺፕ ምስሊ ወይ ጽሑፋት ኣይክትረክብን ኢኻ፡ ሓበሬታ ንምእታውን ንምውሳድን ዝሕግዝ ፕሮቶኮል ኣሎ፡ ኒውሮናት ሓንጎል ከምዚ እዮም፡ ድምጺ፡ ወይ ሓይሊ ስሕበት፡ ወይ ጸዓት ክትሪኦ ኣይትኽእልን ኢኻ። ኤሌክትሪክ እምበር እቲ ጨና ኣይኮነን፣ እቲ ሓሳብ ኣይኮነን፣ እቲ ቃንዛ ኣይኮነን፣ ዳርጋ ኩሉ ከም መሳጥን ኣገዳስን ዝቑጸር ክርአ ኣይክእልን፣ እቲ ኩሉ ግዜ ዘጋጥም ሓበሬታ ካብ ኣንቴና ሞባይል ክኣቱን ክወጽእን ክትሪኦ ኣይትኽእልን ኢኻ፣ ስለዚ፣ እንተኾይኑ፣ እንተኾይኑ ምሕታት ከይፈለጥካ፡ ቃንዛ ከይተሰምዓካ፡ ዝኾነ ስምዒት ከይተሰምዓካ፡ ካብ ዩራንየም 235 ዝወጽእ ጨረርታ ከይረኣኻ ከይረኣኻ ኤለክትሪክ ኣሎ፡ በቃ እንታይ ትመውት ከም ዘለኻ ከይፈለጥካ ትመውት።

እግዚኣብሄር ኣብቲ ምስቲ ናይ ፈተነ መለክዕታትን ተለዋዋጢ ረቛሒታትን ዘይቃዶ ምድብ ኣካላት እዩ ዘሎ፣ ኣካል ሓድሽ ባህሪ ናይ... ሳይንስ ገና ምስቲ ንኻልኦት ምዕቡላት ዓውድታት ፍልጠት ዘለዎ ተወፋይነት ዘይተገጠሞም ኣካላት፡ እዚ ግን ጣልቃ ኣይኣቱን ወይ ኢዱ ምእታው የቋርጽ ማለት ኣይኮነን።

ንብዙሕ ሚለንየማት ቀዳሞት ደቂ ሰባት ኣብቲ ዘመናዊ ባህርያዊ ሳይንስ ብሕፍረት ፓራሳይኮሎጂ ዝብሎ ኣዝዩ ረቂቕ ሓይልታት ዘለዎ ዘይርአ ዓውዲ ገለ ፍልልያት ኣስተብሂሎም እዮም፣ እዚኦም ምስ ቴለኪነሲስ፣ ጥንቆላ፣ ቴለፓቲክ ርክብ ዝተኣሳሰሩ ዓውድታት ፍጻመታት እዮም፣ ልክዕ ከምቲ ነዚ ምስ ሃይማኖታዊ ልምድታት ንሕውሶ . ነገራት ኣብ መወዳእታ ይፍጸሙ እዮም፣ እቲ ድሌት ንምምላእ ዝጽውዑ ኣማልኽቲ፣ ወይ ዝተጸውዑ ኣካላት ብዘየገድስ፣ እዚ ድማ ስምን ተቐባልነትን፣ ወይ ካብ ጽልኢ ነጻ ዝኾነ ኣረኣእያ የድልዮ ምኽንያቱ እቲ ሓቅታት ስለዘሎን ቀንዲ ስለዝኾኑን። ሃይማኖታት ንምንታይ ከምዘለዋን ህይወት ሰባት ዝቕይራሉን ምኽንያት፣ ነዞም ፍጻመታት ብኣገባባውን ስሩዕን መንገዲ ንምቁጽጻር ዝሕግዝ ዘይጋገን ልክዕን ቀመር ኣይተረኸበን፣ ካብቲ ክሳብ ሕጂ ዘለና ዝያዳ ርግጸኛነት ብናይዞም ሓይልታት ኣገባብ ምጽዋዕ፣ ከም: ምልኣኽ ዝኣመሰሉ ከምኡ’ውን ምሕራር መስዋእቲ እንስሳታት፤ ተኣምራዊ ጸሎት፤ ከም ነዊሕን መሪርን ንግደት ዝኣመሰሉ ፍጻመታት፤ ፍሉይ ቃላት ቅብኣት፣ ሓደ ሓደ ግዜ ዝሰርሕ ይመስል፣ መብዛሕትኡ ግዜ ግን እቲ ትጽቢት ዝግበረሉ ውጽኢት ብዘይ ሃንደበታዊ ፍጻመ ኣይርከብን፣ ግን፣ እቲ መንፈሳዊ ዓውዲ ገለ ሃይማኖት ወይ ሓደ ሰብ ነቲ መእተዊ ማዕጾታት ክፈትሖ ይጽበ ከምዘሎ ዘርእዩ ምልክታት ናብቲ ኣብ ኣድማስ ዘለዉ ኣዝዮም ሓያላት ሓይልታት ዝሓቖፈ ሜዳ፡ እዚ ድማ እቲ ዘይርአ መንፈሳዊ ሜዳ እዩ።

መበቆል መጽሓፍ ቅዱስ ይኹን ኦሪት ንኣዳም፡ ሄዋን፡ ቃየል፡ ኣቤል፡ ኖህ ሃይማኖት ክፍጠር ኣቐዲሙ ኣይተጸበየን፡ ዋላ ሓደ ካብኣቶም ዝኾነ ሃይማኖት ኣይነበሮን፡ ስለዚ እግዚኣብሄር ያህዌ ኣብራም ዝበሃል ኣረጊት ሰብኣይ ይመርጽ ንሱ ድማ ኣምልኽ ካልኦት ኣማልኽቲን... ምስኡ ብሄራዊ፡ ባህላውን ሃይማኖታውን ትውፊት ንምምስራት ውዕል ይፈጥር፡ ኣይሁድነት ይፈጥር፡ መስመር ወለዶ ህዝቢ እብራይስጢ ይፈጥር ምስዚ ድማ ሓድሽ ቋንቋ፡ እብራይስጢ፡ ​​ባህልን ሃይማኖትን ይውለድ።

ስለዚ፡ ሃይማኖት ካብ ኣዳምን ሄዋንን ጀሚራ ንኣምላኽ ከይተረፈ ኣገዳሲት እንተዘይኮይና፡ ድሕሪ ኣብርሃምን ንሓድሽ ህዝቢ ጥራይ፡ ንኻልእ ሰብ ከምዘይኮነ ንምንታይ ከምኡ ኮይና?

ስለዚ፡ መጽሓፍ ቅዱስ ተዛማዲ ኣገዳስነት ሃይማኖትን ተዛማድነቱን ተዛማድነቱን ኣዝዩ ደንጉዩ ኣጉሊሑዎ ምኽንያቱ ሃይማኖት ሓደ ካብ ትካላት ማሕበራዊ ምቁጽጻር ከምኡ’ውን: መንግስቲ፡ መንግስቲ፡ ስድራቤት፡ ሕግታት ሙሴ፡ ሕግታት መንግስቲ እዩ። ፣ ስነ-ምግባርን ስነ-ምግባርን፣ እቲ ሕብረተሰብ፣ ትጽቢታት ናይቶም ኣብ ማሕበራዊ ምድረበዳና ሓሓሊፉ ይኹን ብተደጋጋሚ ዝዘውሩ ሰባት፣ ኣብ ክለባትን ኣብ ጎረባብትን ኣማኢት ዝቑጸሩ ጽሑፋዊ ወይ ዘይተጻሕፉ ማሕበራዊ ውዕላት ኣለዉ፣ ከም እቲ ዘይርአ ውዕል ሓባራዊ ምንባር ኣብ ዕርክነት፣ ኣብ... ዕርክነት፡ ኣብ ጸረ-ዘመድ ከም ኣሕዋት፡ ኣደ ሓማታት፡ ሽዑ ኩሎም ማሕበራዊ ስርዓታትን ሕግታትን ካብቲ ካብ ኩሉ ንላዕሊ ንኹሉ ዝሓቁፍ ስርዓት ይምልከት፡ እዚ ድማ ዘይወግዓዊ ማሕበራዊ መቕጻዕቲ ዝህብ፡ እቲ ዝያዳ ኩለመዳያውን ንኹሉ ዝሓቁፍን እዩ። ናይ ኩሉ ዓይነት ምቁጽጻር፡ እዚ ድማ ሃይማኖት እዩ።

ሃይማኖት ኣብ ልዕሌና ከምኡ እውን መንግስቲ፣ መንግስቲ፣ ፖለቲካዊ ስርዓት እዩ ምኽንያቱ ኩሎም ብሕብረተሰብ ዝተፈጠሩ ተፃዋርነት ዘለዎም ስርዓታት ማሕበራዊ ሓባራዊ ህይወት ንምትካል ስለዝኾኑ፣ ስለዚ ሃይማኖት ቅዱስን ዘይግሃስን ኣይኮነን፣ ዲሞክራሲ ከም ዲሞክራሲ ዝኣመሰለ ለውጥታትን እዋናዊ ምዕባለታትን ክሓልፍ ስለዝኽእል USA ኣብ ልዕሊ ኩለን ሃገራት ክትጽዕኖ እትደሊ ኣይኮነን፣ ብጉጅለ ኣህዛብ ኣብ ልዕሊ ካልኦት ዝውሰን ኣይኮነን፣ ከመይሲ ዓሰርተታት ዓይነታት ዲሞክራስያውያንን ዝተፈላለየ መልክዕ መንግስታትን ኣለዉ፣ ምስ ምርጫ ይኹን ብዘይ ምርጫ፣ ምስ ቀጥታዊ ምርጫ፣ ብተዘዋዋሪ መራሕቲ ኣብ ባይቶ፣ ወይ ምስ ፖለቲካዊ ውድባት ወይ ብዘይ ፖለቲካዊ ውድባት፣ ኣብ ምርጫ ንኽምረጹን ንዝተመርጹ ፖለቲከኛታት ካብ ስልጣኖም ንኽእለዩን ዝሕግዙ ሕግታት ዘለዎም፣ ሽዑ ዲሞክራሲ ብቐጻሊ ስለዝቕየርን መን መዓስ ከምዝቕየር ዝውስንን ብሕግታት ፍሉይ ዲሞክራስያዊ ወይ እውን ወግዓዊ ክኸውን ኣይክእልን እዩ። ዘይኮነ።

ሃይማኖትን ዲሞክራስን ብልክዕ ከም ኩሉ ሰብኣዊ ኩሉ ምልውዋጥን ድሩትነትን ጉድለታትን ሒዞም ብደቂ ሰባት ዝተፈጠሩ ስለዝኾኑ ቅዱስን ዘይትንከፉን ቶተማት ኣይኮኑን።

ሃይማኖት እቲ ዝዓበየ ሰብኣዊ ምህዞ እዩ ነይሩ፣ ንኹሉ ደቂ ሰባት ኣብ ትሕቲ እዚ ትካል እዚ ንኽግዝእ ካብ ኩሉ ሰብ ዝበልጽ ኣካል ንምፍጣር ዝለዓለ መልክዕ ብልሒ ዘርኣየ፣ ጅንየስን ንነብሱ ዘመኽንየሉን ሓሳብ፣ ደቂ ሰባት ግን ኩሉ ግዜ ነዚ ምዝካር የድሊ: ንሕና ሃይማኖት ምሂዙ።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político