እቲ ጠቕላላ ውጽኢት ምጥላቕ: ካብ “ፕረዚደንት” ክሳብ “ቆልዑ”

እቲ ጠቕላላ ውጽኢት ምጥላቕ: ካብ “ፕረዚደንት” ክሳብ “ቆልዑ”

ትሕዝቶኡ ኣብ ካልእ ጽሑፍ ዘሎ ናይ ምጥሓል ኣምር ባዕለይ ብምስራቕ፡ ኣብ ክውንነት ምጥሓል ካብ ራእይ ክውንነትና ወጻኢ ካልኦት ኵነታት ከይንርዳእ ይኽልክለና ኢለ።

ከምቲ ካብ ውቅያኖስ ወጻኢ ካልእ ዓለም ክሓስብ ዓቕሚ ዘይብሉ ዓሳ እዩ፣ ካብ ማይ ባሕሪ ወጻኢ ንዝተጠልቀየ ዓሳ ትርጉም ክህልዎ ዝኽእል ነገር የለን፣ ካብ ማይ ምዝላል ድማ የረጋግጾ።

እቲ ፍሉጥ ናይ በዓቲ ተርእዮ ፕላቶ፡ ልዕሊ 2500 ዓመት ዝገበረ፡ ነዚን ካልእ ስሪት ናይቲ በዓቲ ጽውጽዋይን ጥራይ እዩ ዘነቓቕሖ፡ ሰባት ዓለሞም ካብ ናይ ገዛእ ርእሶም ተመኩሮ ጥራይ እዮም ዝርድእዋ: ተርእዮታት፡ ወይ ምግላል፡ ካንቲያዊ ቤት ማእሰርቲ ኣእምሮ፡ ወይ ሾፐንሃውዘን ወይ ሁሰርል ምኾነ።

ኣነ፡ - ንሶሊፕሲዝም ይቕረ ይበል - ሃይማኖታዊ ኣተሓሳስባ ኣብ ምርዳእ ክሳብ ክንደይ ድሩት ምዃኑ ዝተረዳእኩ፡ ካብ ውልደት ጀሚረ ክሳብ ወዲ 19 ዓመት ዝፈልጦ እንኮ ሃይማኖት ባፕቲስት ሃይማኖታዊ ምዃን ምስ ኣቋረጽኩ ጥራይ እዩ፤ ንመጀመርታ ግዜ ናብታ ኣብ ብራዚልያ እትርከብ ካቴድራል ካቶሊካዊት ቤተክርስትያን፡ ከምቲ ካህን ድሌት ካቶሊካዊት መርዓተይ ንምፍጻም ስነ-ስርዓት መርዓ ካቶሊክ ክፍጽም ዝጠልቦ ናይ መርዓዊ ኮርስ ክወስድ ኣብ ዝኣተኹሉ እዋን፡ ሽዑ ዝተጋህሰን ዝተጋህሰን ኮይኑ ተሰሚዑኒ፡ ይኹን እምበር፡ እቲ ፍቕሪ ገበረ me swallow dry ንሃይማኖታዊ ስምዒታተይ ባዕዳዊ ዝኾነ ዝተፈለየ ሓሳብ፡ ግን ቅድሚ 44 ዓመት ኣቢሉ ሓድሽ ምዝባዕ ንቕሓት፡ ምብታኽ ክውንነትን ሞዴልን ሒዘ ካብኡ ወጺአ።

መስሓቕነት ቬጀቴሪያኒዝም ወይ ቪጋን ኣመጋግባ ዝተረዳእኩዎ፡ ከምዚ ዓይነት ቀይዲ በተኽ መግቢ ምድላይን ብሰንኪ ኣነ ዝገብሮ ኣመጋግባ ኣርቲፊሻልን ጸረ-ማሕበራዊን ዕንቅፋት ብምቕማጥ ንሰባትን ፈተውትን ኣዝማድን ምፍርራሕን ግብራዊ ስለዘይነበረ ጥራይ ነዚ ተግባር ምስ ገደፍክዎ ጥራይ እዩ። መጻሕፍትን መጽሔታትን ብባዮሳይንሳውን ሕክምናውን መርትዖታትን ባህርያት ናይቲ ሳይንሳዊ ትሕዝቶ ባዶ ዝኾነ ጽሩይ ፍልስፍናውን ስርዓታውን ኣመጋግባ ዘረጋግጽ መጽናዕትን ብምንባብ ንነብሰይ ኣእሚነያ።

ሶሻሊስት ምዃን ምስ ኣቋረጽኩ ጥራይ እየ፡ ከም ርእሰማል ማርክስ ዝኣመሰሉ ስነ-ጽሑፋት፡ ብዛዕባ ኣመጻጽኣ ክቡራት ሕግታት ኮሚኒዝም ብተግባር ፍጹም ዝኾነ ነገር ከየርኣዩ፡ ምስቶም ካብ ስርቂ ዝመንጨዉ ናይ ብሕቲ ንብረት፡ ወይ ድማ፡ ክልሰ-ሓሳብ ምስራሕ ዝብሉ ቴዚሳት፡ ብተግባር ዝገብሮ ዘይተለምደ ምትላል ዝተረድኣኒ። ዝኾነ ይኹን ጉጅለታት ጕጅለ ንዘልኣለም ዘይተመሳሳሊ ስለዝኾነን ንባዕሎምን ብተግባር ዋላ ሓንቲ ዘይውክሉ ደርብታት፡ ደርቢ ሸቃሎ ደቂ ኣንስትዮ ብሓድሽ ጸጋም ዝተተባብዐ ኣንስታዊ ሰውራኡ ከካይድ ከምዘድልዮ፡ ኣፍሪቃውያን ሰራሕተኛታት ሓደ ከምዘይኮኑ ብተግባር ኣረጋጊጹ እዩ። ደርቢ ሰራሕተኛታት ሕብረት ኤውሮጳ፣ ሰራሕተኛታት ማንዋል ከምዝተመቓቐሉን ኣብ ነንሕድሕዶም ከምዝተጋጨዉን፣ ኣብ መንጎ ማንዋልን ምሁራትን፣ ስነጥበባውያን፣ ስፖርተኛታት፣ ንኣሽቱ በርጌሳውያን፣ ወኪላት ሓላፍን ሰራሕተኛታትን፣ ኣብ መንጎ ኡቤሪስታታትን ኢፉድያውያንን መወዳእታ ዘይብሉ ንሕንሕ ከምዘነቓቕሑ፣ ኣዝዮም ብዙሓት እዮም። ተኽእሎታት ማርክስ ኣብ ዘመንና እንተተሲኡ ክግረም እዩ፣ ብዛዕባ ምዝመዛ ርእሰማላዊ ጉልበት ኣብ ግምት ብምእታው ነቲ ስራሕ ንምፍጣር ዝወጽእ ወጻኢታት ኣብ ግምት ብምእታው፣ ከምኡ’ውን ዓለምለኻዊ ሰንሰለት ሎጂስቲክስ ምዕቃብ፣ ክንደይ ማርክሳዊ ዕሽነት!

እቲ ዕሽነት ዝረጋገጽ ድሕሪ ስርዓት ምሕላፍ ኣገባባዊ ምፍልላይን ከምቲ ማሊኖቪስኪ ኣብ ደሴታት ትሮብልያንድ ኢንዶነዥያ ንዝነበሩ ኩላን ፖትላትሽን ንምርዳእ ዝገበሮ ንክውንነት ዳግማይ ንምትንታን ዝግበር ምግላልን ኣገባባዊ ምፍልላይን ምስ ዝህሉ ጥራይ እዩ።

እቲ ብጽንፈኝነት ዝተዓጽወ ኣምልኾ ድንቁርና ስነ-ሓሳባዊ ፍጹምነት ኣተሓሳስባ መድሃኒት የብሉን፣ ብወለንታውን ዘይባህርያዊን ጓና ምስ ርእሰ-ሳንሱርን ሃንደበታውን ፍጹምን ምብትታንን ጥራይ ርእሰ-ምፍዋስ፣ ብዘይ ቀስ ብቐስ፣ በቃ ከምቲ ኣማኢት ሰባት ዝገበርዎ ምብታኽን ምሕዳግን መን፣ ገጢሙ ምስ ውድቀት መንደቕ በርሊንን ምፍራስ ሶቭየት ሕብረትን ገና ቻይና ከም ሞዴል ኣብ ሶሻሊዝም፡ ኮሚኒዝም ዝተዓወተት ክትሪኣ ይጽዕሩ፡ ካልኦት ድማ ምሉእ ስነ-ጽሑፋቶም ከቃጽሉ ከለዉ፡ ሓደ ኣብ ዩኒቨርሲቲ ብራዚልያ ፕሮፌሰር ዩኒቨርሲቲ ንማርክሳዊነቱ ክፋነዎ እናተዓዘብኩ ምእካብን መልቀስን 60 ዓመታት ምስ ኩሉ ኮሚኒስታዊ ዕሽነት ዘሕለፎ፡ እንተኾነ ግን ኣማኢት መጻሕፍቲ ኣብ ካልኣይ ኢድ ድኳናት መጽሓፍቲ ማእከላይ መደበር ኣውቶቡስ ብራዚልያ ብምድርባይ ዝረኸቦ እፎይታ፡ ሓደ መንእሰይ ክምስክረሉ ዝፈቐደሉ ዝበለጸ ስነ-ስርዓት እዩ ነይሩ፡ እቲ ዝዓበየ ትምህርቲ ኣብታ መዓልቲ እቲኣ ብዙሓት እዮም።

“ካብ ፋይላት ናይዚ ሓመድ ለዋህ ኣደ ኢኺ”፡ ሰዓብቲ ናይታ ካብ ስነ-ሓሳባዊ ህንጻታት ምዝባዕ ማሕበራዊ ቅዲታት ዝፈጠረት “ፕረዚደንት” ዲልማ፡ ነቶም ዲያለክቲካዊን ምስ ማርክሳዊ ክልሰ-ሓሳብ ዝጻረሩን ክኾኑ ዝግበኦም ምድባት እናሰፍሑ፡ ሕብረተሰብ ንምፍራስ ምድንጋር እናወሰኸ ይደርፉ ቃልሲ መደረታት ወይ ምስ ግራምሺ ንውግእ ልዕልና ዝመልኦ ናይ ርእይቶ መርገጺ ክብሎ ተሰማሚዑ። ስለዚ ልክዕ እዩ!

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político