sábado, 8 de outubro de 2022

ئایا ئەبەدیەت بوونی هەیە؟

ئایا ئەبەدیەت بوونی هەیە؟
عەقیدەی ئایینی لەسەر دوو بنەما دامەزراوە: ١.
أ) ئەبەدییەت، کە بە ژیانی هەتاهەتایی ناسراوە؛
ب) بوونی بۆشایی ڕەها.
ئایا بوونی هیچی هەمیشەیی بەبێ پێشێلکردنی یاسای ڕێژەیی گشتی مومکین دەبێت؟
بەپێی تیۆری ڕێژەیی، کات لە سنووری خێرایی ڕووناکیدا بوونی نامێنێت، هەمان تیۆری دەڵێت هەر تەنێکی هەبوو ئەگەر بارستەی هەبێت، ئەم بارستە ڕێژەییە فراوان دەبێت تا دەگاتە کێشێکی بێکۆتایی گەورە، ئەمەش پارادۆکسێک دروست دەکات .
کەواتە بۆ ئەوەی شتێک لە کاتی سفردا بگاتە خێرایی ڕووناکی، نەیدەتوانی بارستەی کێشکردنی هەبێت.
بوونێکی فیزیکی هەیە کە ئەم تایبەتمەندیانەی هەیە توانای گەشتکردنی هەیە بە خێرایی ڕووناکی و بەبێ ئەوەی بارستەیەکی ئینسێری و کێشی هەبێت. ئەم بوونە لە فیزیای کوانتەمەوە ناسراوە کە پێی دەوترێت فۆتۆن.
بەبێ پێشێلکردنی ڕێژەیی گشتی، دەتوانین ئینتێستی ئەوە بکەین کە خودا لە فۆتۆنەکان پێکهاتووە و بە هەمان خێرایی ڕووناکی یان زیاتر دەڕوات، بەڵام کاتەکەی بە تەواوی ناهاوسەنگە بە ڕێزگرتن لە کاتە زەمینییەکان، بەڵام هەر توخمێکی گەردوون فەزای تایبەتی خۆی هەیە- ڤێکتەری کات، هەر سیستەمێکی گەردوونی لە هەر ئەستێرەیەکدا کاتێکی تایبەتی خۆی هەیە، ئەم ڕاستییە بە تەواوی لەلایەن ئەستێرەبۆشایی مانگە دەستکردەکانی جی پی ئێس، یان گلۆناس، یان گالیلە یان هەر سیستەمێکی جیهانی شوێندانان لە ڕێگەی مانگی دەستکردەوە پێویستی بە ڕاستکردنەوەی جیاوازی کاتژمێرەکان لەگەڵ... بەهۆی خێرایی ڕێژەیی 28,000 کم لە کاتژمێرێکدا لە مانگە دەستکردەکان کە بەدەوریدا دەسوڕێنەوە و بارستەیان بەجۆرێک کە شوێنی سەر زەوی کە لەلایەن سیستەمی جیهانییەوە ئاماژەی پێکراوە لە زانیارییەکاندا ورد بێت بە ئاماژەدان بە کۆئۆردینیاتی تۆپۆگرافی، یان، شوێنی ورد لە ئۆتۆمبێلی ڕێنمایی کراو لەسەر ڕووی زەوی.
ئێستا دەزانین کە ئەبەدیەت هەیە و بوونەوەرێکی بێ مادەی فیزیکی لە گەردووندا هەیە بەبێ پێشێلکردنی یاساکانی فیزیا.
کەواتە ئایین لە سەرەتای شارستانیەتی مرۆڤەوە زۆر لە زانینی یاساکانی گەردوون زیاتر بوو.

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político

Nenhum comentário: