ምልኪ እንታይ እዩ?

ምልኪ እንታይ እዩ?

ብቐንዱ ኣብቲ ዘመነ ምልኪ ዝብሃል ዝነበረ ዘመነ ምልኪ ዝብሃል ኣብ ሃገራት ካብ USA ምስ እዋናት ምልካዊ ስርዓት ኣብ ሃገራት ፋሽን ዝነበረሉ ዘመን ብሰፊሑ ዝተጽንዐ ሓደ መልክዕ ፖለቲካዊ ስርዓት ዝምልከት ኣካዳሚያውን ክላሲካውን ትርጉማት ንዘልል መንግስታት ከም: ዘመነ ሩዝቨልት ኣብ USA: ከምኡውን ኣብ ጀርመን ምስ ኣዶልፍ: ኣብ ኢጣልያ ምስ ቤኒቶ: ኣብ ፖርቱጋል ምስ ሳላዛር: ኣብ ስጳኛ ምስ ፍራንኮ: ኣብ ፈረንሳ ምስ ደጎል: ኣብ ሩስያ ምስ ስታሊን: ኣብ ኩባ ምስ ፊደል: ኣብ ብራዚል ምስ GVargas፡ ኣርጀንቲና ምስ ዶሚንጎስ፡ እቲ ዝርዝር ኣዝዩ ዓቢ እዩ፡ ኢድ፡ ኣብ ኢንዶነዥያ፡ ዩጎዝላቭያ፡ ቺለ።

ኩሎም መዛግብቲ ምልካዊ ስርዓት እንታይ ዝመሳሰሉ ነይሮም?

መወዳእታ ዘይብሉ ጻንሖት ስልጣን፡ ከምኡ’ውን ቅድሚ እቲ ዘለኣለማዊ ጻንሖት ምምጽኡ ዝነበረ መልክዕ፡ ኣገዳስነቱ ውሑድ እዩ። ሂትለር፡ ሩዝቨልት፡ ቫርጋስ ምልካዊ ስርዓታት እዮም ነይሮም፡ ኣብ መንጎኦም ዘሎ ፍልልይ ናብ ስልጣን ዝመጹሉ ኣገባብ እዩ: ገሊኦም ተመሪጾም፡ ከም ሂትለር፡ ሩዝቨልት፡ ገሊኦም ድማ ብቐጥታ ኣይተመርጹን ወይ ድማ ናይ ምትላል ድምጺ ነይርዎም።

ስለዚ ዲሞክራሲ ኣብ መስርሕ ምርጫ ጥራይ ዝተሓጽረ ከምዘይኮነ ብቐሊሉ ምድምዳም ይከኣል።

ከምኡ ቀሊል።

እቲ ምርጫ ከምቲ ኣብ ድሌት ዝበዝሐ ህዝቢ ዘሎ መራሒ ንምፍታሕን ንምግላጽን ዝግበር ህዝባዊ ርእይቶ ምርጫ ኮይኑ፡ እዚ ምርጫ’ዚ ንኸይትሽርሽር ወይ ከይተዛበዐ፡ እቲ ቀዳማይ ስጉምቲ ነቲ ዝዓበየን ዝጠዋወየን መልክዕ ምትላል ናይ ምኽልካል ምኾነ the popular will that ብልክዕ ናይ ምርጫ ፕሮፖጋንዳን መተካእታኡን፡ ኣብ መንጎ ሕጹያት ዝግበር ክትዕ እዩ።

ፕሮፖጋንዳ ቀጥታዊ ክኸውን ይኽእል፡ ባህርያት ናይቲ ሕጹይ ብምግላጽ፡ ወይ ብተዘዋዋሪ፡ ብዛዕባ ተቓወምቲ ሕማቕ ብምዝራብ፡ ወይ ድማ፡ ነቲ ብተዘዋዋሪ መንገዲ ከስፋሕፍሕዎ ዝደልዩ ምስሊ ዝጠቅም ንነገራቶምን ስርሓቶምን ዝድግፍ ኣርእስታት ብምቕራብ።

ስለዚ፡ እቲ ምርጫ ብጽሬት ህዝባዊ ምርጫ ክውስን ስለዘለዎ፡ እዚ መስርሕ ከም ናይ ላቦራቶሪ መርመራታት ዳህሳስ ክኸውን ይግባእ።

ዓቕሉ ዝጸበቦን ቅንዕና ዘይብሉን ሕሙም ሓደ ሕማም ንምፍላጥ ዓሰርተ መርመራታት እንተገይሩ ኣብ ዓሰርተ ነጻ መርመራታት ድማ ኣብ ትሽዓተ ካብኣቶም ኣወንታዊ ውጽኢት እንተረኺቡ፡ ነቲ እንኮ ኣሉታዊ ውጽኢት ተጠቒሙ ካብቲ ሕማም ነጻ ምዃኑ ብልክዕ ከረጋግጽ ይኽእል።

እዚ ጉዳይ ናይ ምትላል መረፃ እዩ። ናይ ሓሶት ኣወንታዊ ነገር እየ ዘርኢ።

ውልቀ መላኺ ካብ ዝተሸርሸረ መረጻ ወጺኡ ብተኣማንነት ኣይመጽእን እዩ፣ ከም ዘይተደለየ ኒሕን ሓቀኛ ህዝባዊ ተሳትፎን ፈጺሙ ኣይበጽሕን፣ ስለዚ ንምምሕዳር ሓያል ዓፈና ክጥቀም የድልዮ፣ ኣብ መወዳእታ ድማ ኣብ ጭቆናን ምዕፋን መሰላትን እዩ ዝውዳእ , for እዚ እዩ እቲ ምርጫ ሕጋውነት ዝረክብ ውጽኢቱ ሓቀኛ ኣወንታዊ እንተኾይኑ ጥራይ እዩ፣ ናይ ሓሶት ኣወንታዊ ዲሞክራሲ ኣይኮነን ብሓቂ፣ ነብሰ ምትላል ጥራይ፣ ከም ደንጉዩ ዝጸንሐ ቦምባ ክፈንጀር ድሉው ዝኾነ ምልካዊ ስርዓት።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político