ንደቂ ሰባት ካብ ፕላኔታዊ ምስግጋር ብኸመይ ንከላኸሎ?

ንደቂ ሰባት ካብ ፕላኔታዊ ምስግጋር ብኸመይ ንከላኸሎ?

ኣብ ኣፍደገ መንፈሳዊ ምስግጋር ኣብ ሰብኣውነት ኢና ዘለና፣ እዚ ድማ ውድቀት ናይቲ ኣብ ምሉእ ታሪኽ ኩሉ ስልጣነታት ዝዓበየ ኣረሜናዊ ግዝኣት ዘጠቓልል፣ ግን ከኣ ካብ መወዳድርታ ናይ ዝሓለፈ ሶቭየት ሕብረት፣ ከምኡ’ውን እዋናዊት ቻይና ብዙሕ ዘይርሕቕ፣ ግን ከኣ ብተዛማዲ ኣይኮነን። ግዝያዊ ይኹን፡ ቴክኖሎጂካዊ፡ ጂኦፖለቲካውን ባህላውን ይኹን፡ ብግቡእ ዝሕልዉ ናይ ዘመናውያን፡ ልዕሊ 3000 ዓመት ዝዕድሚኦም፡ ልዕሊ 800 ዓመት ዝዕድሚኦም፡ ዳርጋ 1000 ዓመት ዝዕድሚኦም ሃጸያዊ ግዝኣታት ነይሮምና’ሞ ዘመነ ኣመሪካ ሚእቲ ዓመት’ውን ኣይበጽሐን ድሮ’ውን ይብል ኣሎ። ብዘይተረጋገጸ መንገዲ ሰሰናዩ እዚ ድማ ምኽንያት ናይዚ መጠንቀቕታ እዩ።

ኣነ ፕሮፌሰር ሜላታት ምርምርን ሳይንሳዊ ኣገባብን እየ፣ ብቕንዕና ክዛረብ እንተኾይነ፣ ግምት እውን ሓደ ካብቶም ሳይንሳዊ ኣገባባት ክኸውን ይኽእል እዩ ዝብል ግምት ኣለኒ፣ እንተኾነ ግን ኩሉ ነገር ነቶም ኣዝዮም ልዕሊ ዓቐን ዝኾኑ ፅሑፋት ንምድጋፍ እንተወሓደ ዝፍለጡ ሓቅታትን ገለ ክልሰ-ሓሳብን ይሓትት፤ እቲ ፍሉጥ ኣንስታይን ከይተረፈ ካብ መጀመርታ ንኳንተም መካኒክስ ይጠራጠር ስለ ዝነበረ ብስልጣኑ ሰኔት ኣመሪካ ነዚ ኣብ መጀመርታ ትዕዝብቲ ኣንስታይን "መንፈሳዊ" ዝነበረ ዘይክርስትያናዊ ሳይንስ ኣጊድዎ: ኣብኡ ድሮ ንጥረ ነገር ዘይኮነ ነገር ብኽልተ ምዕራባውያን ስንጥቆታት ክሓልፍ ተራእዩ ኣሎ። ተመሳሳሊ ቅጽበት?

ምስ ሓቅታት ግን ኣይትቃለስን፤ መርትዖ ዘየድልዮም ኣዝዩ ዝያዳ ምናባዊ ነገራት ክንውሕጥ ቀሊል ግዜ ኣሕሊፍና፣ ከም: ሀ) ጽሑፍ ቢግባንግን፤ ለ) ክልሰ-ሓሳብ መበቆልን ፍልቀትን ዓሌታት፤ ኣብ ዓለም ዝኾነ ቤተ-ፈተነ መስመር ዓሌት፡ ዓሌት፡ ፋይለም ክፈጥር ወይ ክቕይር ከምዘይክእል፡ እንተኾነ ግን ክሳብ ሕጂ ቅድሚ ምርካብ ዲኤንኤ ወይ ቴለስኮፕ ጀምስ ዌብ ዝተማህዘ ዝገርም ነገር ይከላኸሉ ከምዘለዉ።

ስለዚ: ኣበይ ኣሎ እቲ ሓቅታት ኣንቱም ሰባት?

እቲ ሓቂ ግን USA ንምድሪ ዓንያ ከይገደፈት ካብ ዓለም ቀዳመይቲ ናይ ስልጣን ቦታ ኣይክትወጽእን እያ፣ ንቁጠባን ወተሃደራውን ፖለቲካውን ሓይሊ USA መተካእታ ኣይክህሉን እዩ።

WWF ድሮ ቅድሚ 40 ዓመት ኣብታ ቅድሚ ኣርብዓ ዓመት ጥራይ 40% ካብ ኩሉ ኣብ ዓለም ዝፈረየ ነዳዲ እትበልዕ፡ ፍርቂ ናይ ደቂ ሰባት መካይን ዘፍሪ፡ 30% ካብ ኩሉ መስተ ዝሰትየት USA ደረጃ ሃልኪ ምዕቃብ ከምዘይከኣል ኣጠንቂቑ ነይሩ። ማይ ምድሪ፡ ፍርቂ ጸዓት ፕላኔትና ዘፍረየት ኮይና፡ እዚ ቁጽሪ ኣዝዩ ተቐይሩ፡ ሎሚ ቻይና ካብ USA ብሰለስተ ዕጽፊ ዝያዳ ሲሚንቶ ተፍሪ፡ ኣብ ዓመት 30 ሚልዮን መካይን ተፍሪ፡ USA ድማ ኣብ ዓመት 8 ሚልዮን መካይን ተፍሪ፡ ቻይና 30 ተፍሪ መራኽብ ውግእ ኣብ ዓመት USA ክልተ ወተሃደራዊ መራኽብ ኣብ ዓመት፡ ካብ ሞቶሮላ፡ ኣፕል፡ ደል፡ ኣይቢኤም ሞባይላት የፍሪ፡ ስለዚ ቻይና ድሮ ቁጽሪ ሓደ ሓይሊ እያ ዘላ፡ ኣብ ዓመት 1.2 ሚልዮን ናይ ሒሳብ ክኢላታት ተፍሪ (መሃንድሳት፡ ስታቲስቲክስ፡ ፊዚክስ፡ ኬሚስት የሰልጥን ), USA ኣብ ዓመት 210 ሽሕ ናይ ሒሳብ ክኢላታት ትምረቕ፣ ሩስያ ጥራይ ኣብ ዓመት 510 ሽሕ ትምረቕ ህንዲ ድማ ኣብ ዓመት 850 ሽሕ ትምረቕ፣ እቲ ናይ ቴክኖሎጂ ውድድር ድሮ ንUSA ጠፊኡ ኣሎ፣ ውድቀት ቴክኖሎጂ ምህንድስና ንUSA በቲ ዝፈሸሉ ሞዴላት ብሰንኪ ሕጽረት የሕፍራ ኣሎ። ናይ መሃንድሳት፡ BOEING ንጸገማት ሓደጋታት ኣየር ብሞዴላት B737-10 MAXን B777ን፡ ከምኡ’ውን ካብቲ ናይ ጣብያ ቦታ ከእትዎምን ክወጹን ብዘይምኽኣሎም ዘስዕቦ ሕፍረትን ንምፍታሕ፡ ካብ EMBRAER do Brasil 2000 መሃንድሳት ኣየር ብሓደ ግዜ ቆጺሩ ንኣስታት ዓሰርተ ዓመታት ድሕሪ ሕፍረት ፍንጀራታት ቻለንጀርን ኮሎምብያን ጠፈር ሻትላት ኣብ ቅድሚ ልዕሊ 7 ቢልዮን ተዓዘብቲ ቲቪ ካብ ስልጣነ ኢንተርነት ኣብ መላእ ዓለም፡ ሕጂ ድማ ዘመናዊ ኢንተርኮንቲነንታል ሚሳይላት ምስ ዝንቀሳቐሱ ርእሲ ውግእ ሃይፐርሶኒክስ ዝጸዓኑ ክትገጥም ኣይከኣለትን። እታ ሩስያዊት መጓዓዝያ ሳርማት ምስ ኣቫንጋርድኣ፡ ተስፋ ምቑራጽ ጥራይ እዩ ብገና ሞኖፖሊ ናይተን ክሳብ ሕጂ ካብ ምርኮ ናይቲ ዝሓለፈ ዘመን ፈላሚነት ዝተረፋ ኩባንያታት ጉግል፡ ኣማዞን፡ ተስላ፡ ፌስቦክ፡ ኢንስታግራም፡ ሜታ፡ ኦራክል፡ ማይክሮሶፍት፡ ኣፕል ጥራይ እዩ። ከምኡ’ውን ሓይሊ ግን ድሮ ቻይናውያን 4nm ናኖሜትሪክ SMC ማይክሮፕሮሰሰር ኩባንያታት ኣብ ሸኾናኣ ኣለዉዋ፣ ከም BYD ዝናን ዕዳጋን ተስላ ዘጥፍእ፣ ቻይናዊ መደበር ጠፈር ምስ tayconauts፣ ቻይናውያን ፍጥነት ዘለወን ባቡራት፣ ከምኡ’ውን ቅድሚ ውድቀት እቲ ሃጸያዊ ግዝኣት ነዊሕ ኣይወሰደን፣ እዚ ድማ ኣይደልን። ኣብ መላእ ዓለም ኣብ ዝርከባ 97 ሃገራት ዝተዘርግሓ 827 ወተሃደራዊ መደበራታ ንምግጣም፣ ንሰብን ምክትታል ንምዕቃብን ዘይሕሰብ ስፍሓት ዘለዎን ኣዝዩ ብዙሕ ወጻኢታትን ዝተሓላለኸን ሎጂስቲክስ ምስተን ኣብ ምድሪቤት ዘለዋ 137 ወተሃደራዊ ሳተላይታታ ንኹሉ ዝኸይድ ንምክትታል፣ ንምውጣንን ንምስካንን ንምግጣም ገጽ ምድሪ፡ ብዝሒ ሓበሬታን ትዕዝብትን ኣብ ነፍሲ ወከፍ ኣብ ምድሪ ዘሎ ሞባይል ብምስላይን፡ ኩሉ መልእኽትታት ዝለዋወጥ፡ ኣብ እምባ ሓበሬታ ተቐቢሩን ይጥሕልን እዚ ድማ ካልእ ቀመም ምንቅጥቃጥ ምድሪ ወይ ሱናሚ ነገራት ክኸውን እዩ እቲ እኩይ ሃጸያዊ ግዝኣት ክፍንጀር እዩ። USA ካብ መርገጺኣ ንኻልእ ህዝቢ ከተረክብ ንሰብኣውነት ከተጥፍእ ትመርጽ፣ ሳልሳይ ኒዩክለራዊ ኲናት ዓለም ካብ 1950ታት ጀሚሩ ብጥንቃቐ ዝተሓሰበ ካብ ፍርስራስ በዓትታታን ባንከራታን ዝወጽእ ኣድማሳዊ ዳግመ ምትዕርራይ ሰብኣውነትን ስልጣነን ከካይድ ትደሊ።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político