ምዕራባዊ ዕንፍሩር

ምዕራባዊ ዕንፍሩር

እቲ ምዕራብ ዝበሃል ብልክዕ ብጥብቂ ጂኦግራፊያዊ ዞባ ኣይኮነን፣ እንታይ ደኣ እቲ ምዕራብ ዝበሃል ብመሰረቱ ሓደ ስብስብ ፖለቲካውን ማሕበረ-ስነ-ፍልጠታውን ውዕላት ዘለዎም ስብስብ ሃገራት ናይ ርክብ፣ ደረጃ እቶት፣ ቴክኖሎጂታት ሓባራዊ መትከላት ብሓባር ክሃንጹ ዝገብሮም እዩ። ኣብ ፌደራላዊ ቅዋማቶምን ኣብ ሃልኪ ህዝቦምን ብዝካፈሉዎ ብዙሕነታዊ ስምምዓት ዝድረኽ ቁጠባውን ታሪኻውን ሓባራዊ ህይወት።

እዚ ባህርያዊ ፓኬጅ እዚ ብገለ ብዙሕነታዊ ውዳበታት ዝቖመ ኮይኑ፡ ካብ ምሁራዊ ሕመረቱ ዝወጸ መበገሲኡ ኣብ ዩኒቨርሲቲታትን ማሕበረ-ቁጠባዊ ምርምር ትካላትን፡ ኣድማሳዊ ስልጡን ዝኾነ ምዕራባዊ ኣተሓሳስባ ዝበሃል ኣተሓሳስባ ንምጽናዕን ንምዝርጋሕን ዝተፈጥረ፡ ኣብ ውሽጢ መትከላት ዝተፈንጀረ እዩ። of from: ስታንፎርድ ኢንስቲትዩት፣ ሌማን ሴንተር፣ ራንድ ኢንስቲትዩት፣ ፎርድ ፋውንዴሽን፣ ብሩኪንግስ ኢንስቲትዩት፣ ኢፍሪ ፈረንሳዊ ኢንስቲትዩት ኣህጉራዊ ዝምድናታት፣ ካርነጊ ኢንዶውመንት ንኣህጉራዊ ሰላም፣ ሲፕሪ ኖርወጅያን ፒስ ሪሰርች ኢንስቲትዩት፣ ሄሪቴጅ ፋውንዴሽን፣ ጋቶ ኢንስቲትዩት፣ ቴሉስ ኢንስቲትዩት፣ ሴንተር ፎር ኣሜሪካን ፕሮግረስ ፣ TTን Foreign Policy Programsን ኣብ 2018 ኣብ ዓለምና ብዝሒ ቲንክ ታንክ ወይ ቲንክ ታንክ ዘርዚሩ፣ እዚ ኢንዴክስ ኣሜሪካ ዝለዓለ ቁጽሪ ቲንክ ታንክ ዘለዋ ሃገር (1871)፣ ህንዲ ( 509)፣ ቻይና (507) ስዒበን ዘርዚሩ )፣ ዓባይ ብሪጣንያ (321)፣ ኣርጀንቲና (227)፣ ጀርመን (218)፣ ሩስያ (215)፣ ፈረንሳ (203)፡ ጃፓን (128)፡ ኢጣልያ (114)፡ ብራዚል (103)፡ ካናዳ (100)፡ ደቡብ ኣፍሪቃ (93)።

ምዕራባዊ ኣተሓሳስባ ንመቐመጢ ሞራላዊ፡ ምሁራዊ፡ ሃይማኖታዊ፡ ባህላዊ፡ ቁጠባዊ፡ ማሕበራውን ፖለቲካውን ክብርታት ኩሉ ግዜ ዝቀራረቡ ዘይኮኑ፡ ግን ከኣ ኣብ መትከላት ምብራህን ኣወንታዊነትን ዝተመርኮሰ ሕመረት ናይ ሓባር ሓሳባት ዘለዎም ምቕራጽ።

እዚ ስብስብ እምነታት ብዝበለጸ ካብቲ ብሓደ ሕመረት ቅቡልን ቀዋምን ኣገባባት ንላዕሊ ብዙሕ ዘይቅበልዎ ስብስብ ተግባራት እዩ ዝልለ፣ ንኣብነት እስላማዊ ሃይማኖት ኣካል ናይዚ ሕመረት ሃይማኖታዊ ሓሳባትን ተግባራትን ኣይኮነን፤ ብተመሳሳሊ መንገዲ ዓይነታት ምልካውያን መንግስታት ተሰሪዞም፣ ብኣድማሳዊ መሰል ድምጺ ዝተመርጸ ባይቶ ምህላዉ ድማ ምዕራባዊ ንምዃን መሰረታውን መሰረታውን ጠለብ እዩ፤ ናይ ኣተሓሳስባ ናጽነትን ባህላውን ሃይማኖታውን ብዙሕነት ግዴታ እዩ፤ ብደሞዝ ዝኽፈል ነጻ ስራሕ፣ ውዳበ ማሕበርን ማሕበራውን ከባብያውን ሓላፍነትን፤ ንሓንቲ ሰበይቲ ዝምርዓዋ ስድራቤት፣ ናጽነትን ሃይማኖታዊ ብዙሕነትን፤ ናይ ብሕቲ ዋንነት፤ ውሕስና ሕብረተሰብ ናይ ሓባር ብቕዓት ዘለዎም ኣቑሑት ከም መንበሪ ገዛ፣ ጥዕና፣ ውልቃዊ ድሕንነት፣ ኣድማሳውን ብዙሕ ደረጃታት ዘለዎን ትምህርቲ፤ ኣብ ልዕሊ ብሄራዊ፣ ሃይማኖታዊ፣ ጾታዊ፣ ሃይማኖታዊ፣ ፖለቲካዊ ጉጅለታት ዝግበር ኣድልዎ ምውጋድ፣ ብዘይካ ናዚ፣ ጽልኢ ወጻእተኛታት፣ ጸረ ሴማውያን ጉጅለታት፤ ምኽልካል ስራሕ ህጻናት፡ ምኽልካል ጾታዊ ርክብ ህጻናት፡ ምኽልካል ጾታዊ ርክብ ዘመድ፡ ምኽልካል ጾታዊ ምዝመዛን ጾታዊ ስራሕን።

ስለዚ እቲ ንምዕራብ ዝፈጥር ኒውክለስ ቁሩብ ልዕሊ ዓሰርተ ሚእታዊት ካብ ህዝቢ ዓለም ዝቖመ ኮይኑ 8.5 ቢልዮን ሰባት ዝሓቖፈ ኮይኑ ነበርቲ ዞባ ኤውሮጳ ኤውሮጳ ካብኡ ዝወጽእ ኮይኑ፡ ነበርቲ ኣመሪካ፡ ካናዳ፡ ጃፓን፡ ኣውስትራልያን ኒውዚላንድን ተወሲኹዎም።ዚላንድ ፣ 900 ሚልዮን ህዝቢ ዝሓቖፈ ጉጅለ ብምዃኑ፣ ምዕራባውያን ካብ መላእ ህዝቢ ዓለም ትሽዓተ ዓስራይ ዝበዝሐ ህዝቢ የግልልዎ።

ብመሰረቱ ብኣካይዳ ናይቶም ኣብ ኣሜሪካ ዝነብሩ ኣስታት 320 ሚልዮን ሰባት ኢና ንመራሕ ዘለና፣ ንሳቶም ድማ ቀንዲ ተዋሳእቲ ናይ ምዕራባዊ ዓለም ኣተሓሳስባ እዮም፣ ኣብ ኣሜሪካ ዝነብሩ ስጳኛዊ መበቆሎም ዘለዎም ወጻእተኛታት እንተዘግሊልናዮም፣ ቁሩብ ልዕሊ 200 ሚልዮን ኣንግሎ ምሃለዉና። - ካብ መበቆል ካብ USA ዝመጹ ሳክሶናውያን ነቲ ሕመረት ምዕራባውያን ባህርያት ተባሂሉ ዝፍለጥ ማሕበራዊ ልምዲ ዝፈጠረ፣ ኣብቲ ብመዳያት ባህላዊ ጽልዋ ቋንቋ እንግሊዝን ሰሜን ኣመሪካን ዝዝርጋሕ፣ ብዓበይቲ መስመራት ዝርግሐ መራኸቢ ብዙሃን ዝዝርጋሕ ፍርያት ሚድያ ዝግለጽ፣ እዚ... ነቲ ስነ-ሓሳብ ብመንገዲ ናቱ: ሙዚቃ፣ (ሂፕ ሆፕ፣ ራፕ፣ ሮክ ኢን ሮል፣ ካንትሪ፣ ብሉዝ፣ ጃዝ፣ ወንጌልን ንኡሳን ቅዲታትን)፣ ፊልምታት ሆሊዉድ፣ ጋዜጠኝነትን ስፖርትን ቻነላት (ሲኤንኤን፣ ፎክስ፣ ቢቢሲ፣ ሲቢኤስ፣ ኤቢሲ፣ ኤንቢሲ ሲደብሊዩ) ይዝርግሖ ፣ ፒቢኤስ፣ ዩኒቪዥን፣ ዩኒማስ፣ ቴሌክሲቶስ፣ ባውንስ ቲቪ፤ ትካላት ልምዓት ከም: IMF, BM, OECD, OIC, UN, NATO, ተጽዕኖ ፈጠርትን ዋሕስን ናይ ኣሜሪካ ኣህጉራዊ ሞዴል ንግዲ ኮይኖም ተቖጻጸርቲ ትካላት ኣህጉራዊ ዝምድናታት ናይ ኣሜሪካ ንግዲ ሞዴል ኣብ ቦርድ ባጤራ ዶላር ኣሜሪካ ዝተመስረቱ እዮም።

ዓበይቲ ዓለማውያን ደላሎን ነጋዶን ከም: ማይክሮሶፍትዌር, ጉግል, ቴስላ, ጂኤም, ፎርድ, ቶዮታ, ቮልክስዋገን, ሳንሱንግ, ኤልጂ, ፊያት, ኣፕል, YSL, መርሰድስ, ጂኢ, ቦይንግ, ሎክሂድ, ራይቲዮን, ኣይቢኤም, ጉድየር, ፋይዘር, ዱፖንት, Exxon , Shell, Springer, Amazon, እዞም ዓበይቲ ጉጅለታት ፍርያቶምን መልክዓት ጃምላዊ ሃልኪን ይጽዕኑ፣ ከምኡ’ውን ፋሽን፣ ከም: EMI ODEON, Nike, Mc Donalds, SUBWay, Coca Cola, Pepsi, Johnson & Johnson, P&G, ብርግጽ ብዙሓት ካልኦት ዓበይቲ ዓለማውያን ኣካላት ካብዞም ዝርዝር ተሪፎም ኣለዉ፣ this am oyster መርኣያ ናይቲ ኣብ ምዕራባውያን ሃገራት ዘሎ ዓለማዊ ዝርገሐ ጥራይ እዩ፣ መብዛሕትኡ ግዜ ካብ ካልኦት ኣህጉራት ዝመጹ ተጠቀምቲ ብንጥፈታቱ እኳ ዘይጽለዉ ሸለል ይብል፣ ኣስታት 8 ቢልዮን ሰባት ህላወ እዞም ግዙፋት ዘይፈለጡን እዞም ሰባት እዚኦምን ኣብ ኣፍሪቃ ኣለዉ። ፣ ኤስያን ማእከላይ ምብራቕን ብፍላይ ኣብ ውሽጢ ሃገር መላእ ሃገራት ላቲን ኣሜሪካ እንግሊዝኛ ዘይትዛረባ፣ ሓንቲ ዶላር ኖት ኣልዒለን ዘይፈልጣ፣ ቃላት ናይ ሓንቲ ኣብ ቢል ቦርድ ቻርት እትርከብ ውርይቲ ደርፊ ዘይፈልጣ፣ ሰሚዐን ኣይፈልጣን። the Woodstock festival, ንባህላዊ ሰውራ ጾታዊ ብዙሕነት እኳ ኣቓልቦ ኣይሃብዎን፣ ብዛዕባ ሓርነትን ምሕያል ደቂ ኣንስትዮን ሰውራ ኣንስቲ ዝፈልጥዎ ነገር የለን፣ ፔፕሲ ኮላ ሰትዮም ኣይፈልጡን፣ እዞም 8 ቢልዮን ሰባት ብምዕራባውያን ዝተረስዑ እዮም መን... ኣካል ናይቲ ዓቢ ምዕራባዊ ዕንፍሩር ኣይኮኑን፣ ግን ከኣ እቶም ቢል ጌትስ ምስ ጆርጅ ሶሮስን ካልኦት ከጽርይዎም ዝደልዩ ምጽናት ዓሌት ናዚታትን ከወግዶም ዝግደስ ልዕልና ዘለዎ ዝበዝሐ ሰብኣውነት እዮም። ዘርኢ ወዲ ሰብ ኣብቲ ንጽሩይ፡ ሰብኣውነት ዝፈጥርን ሓደ ወገን ዝገብሮን ዓሌታዊ ራእዩ ኣብቲ ሓድሽ ስሪት ናዚዝም።

እቶም ዘይምዕራባውያን ዝተረፉ ድሮ ስም ሳልሳይ ዓለም ረኺቦም፡ ኣብዚ እዋን’ዚ ንነብሶም ዘይተሰለፉ ዝብሉ፡ ብሪክስ ድማ ኣስፊሖም፡ በብቑሩብ ኣብ ዳግማይ ምርካብ ዕቤቶም ንነብሶም ኣገዳስነቶም ተገንዚቦም።

ኣብ ምዕራብን ናብ ምዕራብን ዝፍጸም ኩሉ ነገር ጽንፈኛን ዘይተመጣጠነን ኣገዳስነት ይረክብ፣ ነገራት ብዕላማን ኣገዳስነትን ዝፍጸሙላ ዓለም ንምዕራባውያን ጥራይ ዝፍጸማ ትመስል፣ ንኣብነት ካልኣይ ውግእ ዓለም፣ ውግእ ዓለም ዘይነበረ፣ እዩ ነይሩ። ሓደ ናይ ኤውሮጳ ግጭት፣ ምስ ምሕዋስ ናይ ርሑቕ ጃፓን፣ እዚ ድማ ወራር ምብራቓዊ ሩስያ እንተዘይህሉ ነይሩ ዞባዊ ኲናት ጥራይ ምኾነ፣ ገለ ሃገራት ኤውሮጳ ዝሕወሳሉ፣ ገለ ድማ ከምቲ ንኣብነት ዝነበራኦ ዘይተሓወሳ ኣብ ኤውሮጳ ባዕላ ዝተገደፋ: ፖርቱጋል: ስጳኛ: ስዊዘርላንድ , ኣይስላንድ: ሽወደን ምስ ንእሽቶ ወሰናስን ብጽሒት; ምሉእ ብምሉእ ተገዲፉ: ደቡብ ኣመሪካ: ማእከላይ ኣመሪካ: ሜክሲኮ: ኣፍሪቃ: ዶባዊ ክፋል ቻይና ጥራይ: ኣመሪካ በቃ ከም ስግረ-ውቅያኖስ ተዋጋእቲ ተቓሊሳ: ድሕሪ ነዊሕ ናይ መርከብ ጉዕዞ ልዕሊ ሽዱሽተ ሽሕ ኪሎሜተር ባሕርታት ንምስጋር ንምሕጋዝ ንኣትላንቲክ ውቅያኖስ ተሰጋጊራ ዓባይ ብሪጣንያ፣ ወተሃደራዊ ቱሪዝም ውጽኢቱ ውዱእ ቀዋምነት ሰራዊታ ኣብ ኤውሮጳ ብመንገዲ ፍቓደኛ መግዛእቲ ኔቶ ሓድሽ ምስግጋር ሰራዊት ካብ ሓደ ወገን ውቅያኖስ ናብቲ ካልእ ንምክልኻል፣ ተመሳሳሊ ኩነታት ኣብ ኦኪናዋ ኣጋጢሙ ኣብ ርሑቕ ካብ ኣሜሪካ ዳርጋ 20 ሽሕ ኪሎ ሜተር ርሒቑ ዝርከብ ድልውነት ሰራዊት ኣሜሪካ ኣብ ኤስያ ንምርግጋጽ ቀዋሚ ጎበጣ የድሊ።

ኣብዚ ምዕራባዊ ኲናት ብጭቡጥ ትሕቲ ሓደ ሚእታዊት ወዲ ሰብ ተሳቲፉን ይቃለስን ኣብ ዝነበረሉ እዋን፡ ነቲ ኣብ ኤውሮጳ ሂትለር ዝነበረ ኲናት ኲናት ዓለም ምባል ምምሳልን ዝተጋነነን እዩ ነይሩ። ናይ ምዕራባውያን ኲናት ጥራይ እዩ ነይሩ።

እቲ ዕድል ኣብ ኢድ እቶም ዝበዝሑ ነበርቲ ምድሪ ኣብ ዓለም ዘለዎም ብጽሒት ኣገዳስነት ወሲዶም ነቲ ኩሉ ግዜ ርኡይ ዘይኮነ ምቁጽጻር ምዕራባዊ ኣተሓሳስባ ኣወጊዶም ባህላውን ማሕበራውን ብዙሕነቱ ወሲዶም ብኣማኢት ቋንቋታትን ላህጃታትን ብዙሕ ድምጺ ንምልዓልን እዩ። ንነበርቲ ምዕራባውያን ክፈልጥዎ ተገዲሶም ዘይፈልጡ ብዙሕ ነገራት፡ ምዕራባውያን ሸለል ዝብሉ ብዙሓት ሓሳባትን ሞዴላትን ፍልስፍና፡ ሳይንስ፡ ሕክምና፡ ባህልታት፡ ማሕበራዊ፡ ቁጠባዊ፡ ሃይማኖታዊ ልምድታት፡ ፋሽን፡ ውዳበታትን ማሕበራዊ ኣካላትን ከምዘለዉ ይምህሩ፡ ንምዕራባውያን ካብ ባህላዊ ነብሰ ቅትለት ከድሕን ዝኽእል ዘይፍለጥ ተውህቦታትን ሓድሽ ራእይ ህይወትን ብነብሰ-ኣዕናዊ ባህሪ ናይቲ ኣብ ዓለምና ዝፍጠር ኩሉ ኮኬይን 90% ዝወስድ ማሕበረሰብ ምዕራባውያን፣ 100% ሓደስቲ መድሃኒታት ኣምፈታሚን፣ 99% ጸረ-ጭንቀትን... ሽጋራ፡ ኣልኮላዊ መስተታት፡ ንብከላ ማያት፡ ባሕሪ፡ ኣየርን ምዕናው ዘይተሓደስ ተፈጥሮኣዊ ሃብትን ተሓተትቲ ዝኾኑ እዩ.

እንታይ ምዃኖም ዘይፈልጡ ወይ ዘይሰምዑ ወይ ዘይፈልጡ 8 ቢልዮን ሰባት ኣለዉ፡ ቢትልስ፡ ኮካ ኮላ፡ ሆሊ ባይብል፡ ቢል ጌትስ፡ ዶላር፡ ቢት ኮይን፡ ዊንዶውስ፡ ኣይፎን፡ ኢቭ ሴንት ሎራን፡ ካርቲየር፡ ኢንቴል፡ ቢግ ማክ ፣ ናይክ ፣ ኒሳን፣ ሲኤንኤን፣ እዞም ሰባት ብኣድማሳዊ መሰል ድምጺ፣ ሲቪላዊ መሰላት እንታይ ምርጫ ከም ዝካየድ ኣይፈልጡን እዮም፣ ስለዚ ምዕራባውያን ኣብታ 90% ሰብኣውነት ዝነብሩላ ሓቀኛ ዓለም ሕቖኦም ሒዞም ኣብቲ ርእሰ-ምኽኣልን ርእሰ-ምጽዳቕን ዝብል ዕንፍሩር ይነብሩ ይነብሩ፣ ኣብኡ እንተሓሲብካን እንተነቢርካን፣ ከምኡ’ውን ኣነባብራኦም እንተኾንካ ኩሉ ዘይፈልጥ።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político