علاقائی روایات

علاقائی روایات

انسانی ثقافت عام طور تے اک علاقے تے قائم ہوندی اے، سب توں پہلاں، تے طے شدہ علاقے تے نتیجتاً تے ثانوی ثقافت اوس آبادی تے اپنے آپ نو کھاندی اے تے قائم کردی اے جہڑی اوس علاقے نال تعلق رکھدی اے، یا اوتھے عمراں، صدیاں، ہزاراں سالاں دے لمے عرصے تک گتہین رہندی اے۔

اس لیی، کجھ بشریاتی تے رویے دے سماجیات تے تاریخی احاطے دے برعکس، سماجی رویے تے وضاحتاں تے مطالعے ہمیشہ انسانی عنصر توں شروع ہوندے نیں، جہڑا کہ غیر منطقی نئیں اے: لیکن ثقافت ہمیشہ جغرافیائی طور تے قائم ہوندی اے، سادہ موسمی یا نسلی تعینیت دے ذریعے نئیں، سب توں پہلاں ایہ اک طبعی بنیاد تے اے کہ تمام دوجے طبعی تے مجازی انسانی ادارے، غیر مادی، برقرار رکھے جاندے نیں، تے انہاں طول و عرض وچ خلاصہ بنائے جاندے نیں۔

پہلیاں بولیاں اک علاقے تے نامزد کیتیاں جاندیاں نیں، ایمیزون دے علاقے دے کسے وی حصے وچ دیسی لہجیاں نوں علاقے دے زوناں وچ محدود کیتا جاندا اے جس تے قبیلے آباد ہوندے نیں، بالکل انج ای جیویں ہندوستان دے 800 توں ودھ لہجے علاقیاں تے علاقیاں دے لحاظ نال تقسیم کیتے جاندے نیں، چین وچ 400 توں ودھ لہجے ثقافتاں تے نسلی علاقیاں تے علاقیاں دے لحاظ نال نشان زد ہون توں پہلاں حوالہ دیندے نیں۔

اس علاقے توں علیحدہ ہون آلا پہلا مذہب عیسائیت سی، جہڑا جدوں مغربی رومی سلطنت چ سرکاری بنیا تے رومن کثیر ثقافتی دے تحت تمام ثقافتاں تے نسلاں نو شہریت دتی، عثمانی تے رومی سلطنتاں، کئی زباناں، کئی مذہباں تے کئی ثقافتاں دے وچکار اپنی وڈی تقسیم دے نال، ایہ پہلا ماورائے علاقائی مذہب سی۔

مسلمان مذہب تے علاقے دے درمیان کوئی وقفہ نئيں کردے تے جتھ‏ے وی اوہ ہجرت کردے نيں اوہ مذہب دے بارے وچ اپنے علاقائی نظریے نو‏‏ں استعمال کردے نيں، جتھ‏ے اوہ ہجرت کردے نيں اوتھے تریخاں، رسم و رواج تے اسلامی ثقافت د‏‏ی پابندی دا مطالبہ کردے نيں کیونجے اسلامی مذہب حالے وی علاقائی ا‏‏ے۔ کچھ ثقافتی اظہار ہن وی علاقائی نيں ، جداں سامبا ، جو آہستہ آہستہ ریو ڈی جنیرو تو ں ہونا بند ہو رہیا اے تے زیادہ باہیان ، ساؤ پالو ، گاؤچو تے ایتھ ے تک کہ جاپانی وی بن رہیا ا ے۔ ایہ دوسرے علاقےآں نو‏‏ں فتح کرنے تو‏ں پہلے ریو ڈی جنیرو دے جنوبی زون دے امیر محلےآں وچ جانے دے لئی سب تو‏ں پہلے فیویلا د‏‏ی علاقائیت نو‏‏ں چھڈ دیندا ا‏‏ے۔ بہت سارے طریقے ہُن وی سخت علاقائیت نال تعلق رکھدے نیں، جویں کہ جاپانی کابوکی، بہت ساریاں زباناں، امریکی فٹ بال، امریکہ، ہندوستانی، نیوزی لینڈ، آسٹریلوی، تے پاکستانی کرکٹ وچ سختی نال علاقائی، مشہور نورڈک ریاضی دان، پورے مشرق وسطی وچ پھیلی ہوئی عربی بولی، نیو اورلینز توں جاز، رجحانات نیں، پر ایہناں وچوں کجھ ریلوکا ہو رہے نیں، پر ایہناں وچوں کجھ علاقائی جمع کرن دے نقطے توں شروع ہوندا اے جس نے اک علاقائی مقام تے نازک کمیت دی تعمیر کیتی۔ علاقائی اتاوزم اجے وی سیاست وچ برقرار اے، جتھے کمیونزم کسے ہور نظریاتی تصور دے نال اکو علاقے نوں سانجھا نئیں کردا، لبرل ازم دے برعکس، جو اکو علاقے وچ سارے نظریاتی تے سیاسی رجحانات دے نال چنگا کم کردا اے۔ جتھے اکو علاقے وچ کمیونزم اے، اوتھے سرمایہ داری تے اک ہور وکھری یا وکھریاں سیاسی دھارے لئی کوئی گنجائش نئیں اے۔ کمیونزم علاقائی اے، بالکل انج ای جیویں ساریاں آمریتاں علاقائی ہوندیاں نیں۔

بعض مذہب ہن وی خصوصی علاقائی تصور تو‏ں تعلق رکھدے نيں جداں بدھ مت ، شنٹو مت ، کنفیوشس مت ، زرتشت مت تے ہور بوہت سارے مذہب جداں اسلام۔

ناجائز منشیات دے اسمگلرز اپنے کاروبار نو انجام دینڑ دے لیی اک محدود علاقے نو کھچنا پسند کردے ہن; اک مخصوص جغرافیائی علاقے تے کنٹرول برقرار رکھنا زیادہ عقلی اے۔

سارے میٹروپولیٹن شہراں چ اک انتہائی سنگھنا مرکزی زون ہوندا اے جتھے زیادہ تر لوک تے معروف کمپنیاں اک نکے، تنگ علاقے چ جمع ہوندیاں نیں جہدے تے تنازعہ تے قدر کیتی جاندی اے۔

شہر جمع کرن دی کثافت دے نقطے توں فائدہ اٹھاندے نیں جتھے خدمات اوہناں دے وچکار اک نکے جہے مکانی فاصلے تے ترتیب دِتیاں جاندیاں نیں، ایہ جغرافیائی ارتکاز وچ ڈھانچہ بند ساڈی پوری تہذیب دا جوہر اے۔

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político