ኣፈ ታሪኽ ናጻ ዕዳጋ

ኣፈ ታሪኽ ናጻ ዕዳጋ

ካብ ኣፈ-ታሪኽ ዩቲሊታሪዝም ክሳብ ኣፈ-ታሪኽ ናጻ ዕዳጋ፡ ብኣዳም ሽሚት፡ ተወሲኹዎ ኣፈ-ታሪኽ ናይታ ዘይትርአ ኢድ ናጻ ዕዳጋ፡ እታ ብነፍሲ ወከፍ ሰብ ብናጽነት ዝዋሳእ ርእሰ-ፍትወት ጥራይ እትምራሕን ውጽኢቱ ድማ ብልጽግና ኩሉ ዘስዕብን ምኽንያቱ ዋላ ሓደ ካብኣቶም ንኹሉ ዝበለጸ ዝፈልጥ ስለዘየለ፡ ንነፍሲ ​​ወከፍ ዝበለጸ ግን ክፈልጡ ኣለዎም።

ማንኩር ኦልሰን፡ ሓደ ውልቀሰብ ንሓባራዊ ረብሓ ዘለዎ ብልጫታቱ ክገድፍ ዘይርትዓዊ ምዃኑ ዝገልጽ ስነ-መጐት ሓባራዊ ስጉምቲ ወይ ምርጫ ኣልዒሉ፡ ንኣብነት ኣብ ቅድሚ መብራህቲ ትራፊክ እቲ ትራፊክ ደው ይብል፡ እቲ ሓደ ካብኣቶም ኣብ ትራፊክ ብልጫ ክህልዎ ከሎ፡ እቲ ካልኣይ ድማ ኣብ ቀይሕ መብራህቲ ደው ኢሉ ግዚኡ የባኽን፡ ካልእ ድማ ኣብ ቀጠልያ መብራህቲ ቅድሚት ናጻ ይኸውን።

እዚ ዓይነት ውልቃዊ ዘይርትዓውነት እዩ ናብ ሓባራዊ ርትዓውነት ዝመርሕ፣ እዚ ዓይነት ባህሪ ተፈጥሮኣዊ ኣይኮነን ኣብ ትሕቲ ውሳነ ካልእ ጥራይ እዩ ክርከብ ዝኽእል፣ ኣብ ጉዳይ ትራፊክ መን ቅኑዕ ምዃኑ እቲ መብራህቲ ትራፊክ እዩ ዝውስን።

ኣብ ሓቀኛ ዓለም ኩባ ኣብ ንግዲ ዓለም ንኸይትሳተፍ ዝኽልከል ብድሌት ኣመሪካ፡ ደሴታት ቨርጂንን እስራኤልን ጥራይ እያ፡ እተን ሰለስተ ሃገራት ንቁጠባውን ንግዳውን እገዳ ኩባ ዘጽደቓ ሃገራት፡ ስዒበን ድማ ኩለን እተን ብኣሜሪካ ንውሳነኣ ክኽተላ ኣብ ስግኣት ዝርከባ ሃገራት፡ ዋላ’ኳ 194 ድምጺ ሃገራት ኣንጻር ምስራዝ ኩባ እንተሃለዋ።

ኣፈ ታሪኽ ናጻ ዕዳጋ ኣብ ዝተዓጽወት ኩባ ጥራይ ዝተሓጽረ ኣይኮነን፣ ሰሜን ኮርያ፣ ሶቭየት ሕብረት ነበር፣ ሩስያ፣ ቬትናም፣ ዩጎዝላቭያ፣ ቸኮዝሎቫክያ፣ ፖላንድ፣ ሮማንያ ኣለዋ፣ እቲ ዝርዝር ብግብጺ፣ ሶርያ፣ ሊባኖስ፣ ሊብያ፣ ብራዚል፣ ኣርጀንቲና ይሓልፍ፣ ነፍሲ ወከፍ ሃገር ኣብ ሩስያ ዝተሰርሐት ነፋሪት፣ ወይ ሄሊኮፕተር፣ ወይ ጸረ CV19 ክትገዝእ ኣብ ዝፈተነትሉ እዋን ምትእትታው ኣጋጢምዋ ክታበት፡ ወይ ድማ ካብ ብራዚል ጽማቝ ኣራንሺ፡ ወይ ካብ ብራዚል ወይ ቬትናም ቡን ንምርካብ ዝፈተነ፡ ብትእዛዝ ኣመሪካ ብሩስያ ዝተዓደጋ፡ ዝተሰርሓን ዝተኸፍለን ክልተ መራኽብ ውግእ ሚስትራል ናብ ፈረንሳ፡ ምምላስ 2 ናኖሜተር ኤሌክትሮኒካዊ ማይክሮፕሮሰሰር ንምፍራይ ዝውዕላ ኣልትራቫዮሌት ሊቶግራፊ ማሽናት ብሆላንድ ናብ ቻይና ምሻጥ ምኽልካል።

ስለዚ፡ ሽዑ እቲ ነጻ ዕዳጋ ብሚኒስትሪ ጉዳያት ወጻኢ ኣመሪካ በቲ ንቱርኪ ካብቲ ኣመሪካ ድሮ ከፊላቶ ዝነበረት ፕሮጀክት ነፋሪት ኢግል ላይትኒንግ II F35 ዘግለለ ሕጊ ሒዙን ምስ ቱርካውያን ፓይለታት ንሓደ ፓይለት ብሓደ ሚልዮን ዶላር ዝሰልጠኑን፡ ንኤፍ35 ንምቕባልን ንምብራርን ዝተዳለዉን ድሉዋትን ዝኾኑን ይሓልፍ።

AIRBUS ወይ LOCKHEAD ንሚኒስተራት ምክልኻል ጀርመን፡ ኣውስትራልያ፡ ጃፓን ንምጽላም ጉቦ ብምኽፋል፡ ምስ ምእሳር እቶም ቀዳሞት ክልተን ነብሰ ቅትለት ሚኒስተር ጃፓንን ክኽሰሱ ከለዉ፡ እቲ ነጻ ዕዳጋ የለን።

ፕረዚደንት ባይደን ካብ ኣህጉራዊ መድረኻት ውድብ ሕቡራት ሃገራት፣ ውድብ ንግዲ ዓለም፣ ጋት ብዘይ ዝኾነ ውሳነ 27 ሽሕ ቁጠባዊ እገዳ ክገብር ከሎ ዘይህሉ፣ ድሌት ውሑዳት ሃገራት ጥራይ ንመላእ ህዝቢ 147 ሚልዮን ህዝቢ ክበጽሕ።

ዋላ’ውን ብኣዝየን ጥርጣረ ዘለወን ዕዳጋታት ኣክስዮን ቺካጎ፡ ለንደንን ኣምስተርዳምን ዝግበር ምቁጽጻር ኣቑሑት፡ ኩሉ ካብ ኣፈ-ታሪኽ ሊበራሊዝም ብባዮኔትን ጀላቡ ጠበንጃን ሓሊፉ ካልእ ኣይኮነን።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político