ኒዮ-ሂፒስ ኣብ ቻይና

ኒዮ-ሂፒስ ኣብ ቻይና

ከምኡ’ውን ኣብታ ምዕራፍን ማዕበልን ሮክ ‘ኤን’ ሮል፡ ሂፒ፡ ጾታዊ ሰውራ፡ ፌሚኒዝም ዘይሓለፈት ቻይና፡ ከም ዋዛ ዘይኮነስ፡ ከም ድንቁርና፡ ትዕቢት፡ ትዕቢትን ርእሰ ፍትወትን ዝደጋግም ዘሎ ድዩ? ቻይና ካብ ዓለም 60ታትን 70ታትን ርሒቓ ጸኒሓ፡ ካብ ኮሚኒስታዊ ዓለም ብምግላልን ተነጽሎን ድማ፡ ዘይነበሮ ሕሉፍ ታሪኽ ትደግሞ።

ተመሳሳሊ ተርእዮ ዳሕረዋይ ዳግመ ትንሳኤ ኣብተን ድሕሪ 90ታት ንዘመነ ቢትልስ ዳግማይ ዘበራበራ ኮሚኒስታዊ ሃገራት ኣጋጢሙ፡ ኒዮ-ዲስኮቴክ፡ ኒዮ-ኩል ፋሽን፡ ግን ከኣ ገና ኒዮ-ሂፒ ምንቅስቓስ ኣይኮነን። እዚ ተርእዮ እዚ ገና ብማሕበራዊ ሳይንቲስት ኣይተጽንዐን፣ ከም ድሒሩ ዝመጸ መንእሰይ፣ ብተመሳሳሊ፣ ከም ናይ ግዜ ጉዕዞ ንመንእሰያት ሶቭየት ነበር ጣዕሚ ኮካ-ኮላ ንምርካብ፣ እቲ ቢብ-ማክ ድሕሪ ብዙሕ ዓመታት ዝተረፈ ምዕራባውያን፣ ቦሳ ኖቫ ሙዚቃ፣ ሮክ፣ ፖፕ፣ ኒው ዌቭ። ንዓና ድማ፡ መንእሰያት ሩስያውያንን ቻይናውያንን ጂንስ ዝረኸብዎ ውዑይ ስምዒት ክስምዓና ፍሉይ እዩ ነይሩ።

ኣብ ቻይና ብዓሰርተታት ኣሽሓት ዝቑጸሩ መንእሰያት ብማሕበራዊ ልቓሕ ስርዓት ኣብ ጸሊም መዝገብ ስለዝተኣትዉ ገዛ ዘይብሎም ይኾኑ ኣለዉ። እዚ ስርዓት ከመይ ከም ዝሰርሕ ምስ ተረዳእካ ድማ ምግናን ከምዘይኮነ ትግንዘብ፤ ናይ ምግላል ምህንድስና እዩ። ኣብ ጸሊም ዝርዝር ምእታው ማለት ነጥቢ ምጥፋእ ማለት ኣይኮነን። ዘመናዊ ህይወት ምጥፋእ ማለት እዩ። ሓደ ሰብ ሓደ መዓልቲ ካብ ድቃሱ ተሲኡ ድሕሪ ደጊም ናይ ባንክ ሕሳብ ክኸፍት ከምዘይክእል ይፈልጥ። ልቓሕ ክወስዱ ኣይክእሉን እዮም። Alipay ወይ WeChat Pay ክጥቀሙ ኣይክእሉን እዮም። ኣፓርታማ ክካረዩ ኣይክእሉን እዮም። ናይ ባቡር፡ ነፋሪት፡ ናይ ኣውቶቡስ ትኬት ክገዝኡ ኣይክእሉን እዮም። ኣብ ሆቴል እኳ ክኣትዉ ኣይክእሉን እዮም። ኩሉ ነገር ዲጂታል ኣብ ዝኾነት ሃገር ምዕጋት ማለት ምድምሳስ ማለት እዩ። እዞም መንእሰያት ኣብ ጎደናታት ዝነብሩ ዘለዉ "ዘይሰርሑ" ስለዝኾኑ ኣይኮነን። ዲጂታላዊ ስርዓት ንኹሉ ስለ ዝዓገቶ ኣብ ጎደናታት ኣለዉ። ክኸፍሉ ኣይክእሉን እዮም፣ ክካረዩ ኣይክእሉን፣ ክህልዉ ኣይክእሉን እዮም። ብዘይ ዲጂታላዊ ትራንዛክሽን ድማ ወግዓዊ ስራሕ፡ ኣታዊ፡ ህይወት የለን። እቲ ስነ-መጐት ቀሊልን ኣረሜናውን እዩ። እቲ ኣልጎሪዝም "ዘይተኣማመን" ኢሉ እንተገለጸካ፡ ምሉእ ሕብረተሰብ ብኣውቶማቲክ ማዕጾ ይዓጽዎ። ፖሊስ ካብ ባቡር ዘውጽኣካ ኣይኮነን። እቲ ኣፕ ባዕሉ "access denied" ዝብል እዩ። እዞም መንእሰያት እዚኦም ገበን ስለዝፈጸሙ ዘይኮነስ መንግስቲ ሓደጋ ምዃኖም ስለዝወሰነ እዩ ዝጠፍኡ። ከምኡ’ውን፡ ኣብ ሓደ ብምቁጽጻር ዝተዋሕጠ ስርዓት፡ እዚ እኹል’ዩ። እቲ ኣዝዩ ዘፍርሕ ድማ እቲ ስቕታ እዩ። ተቓውሞ፡ ፕረስ፡ ዘይመንግስታዊ ትካላት የለን። በቃ ከም ዘይነበሩ ጌሮም ካብ መዓልታዊ ህይወት ይጠፍኡ፣ ኣብ ትሕቲ ድልድላት ተደፊኦም ዝተረፈ ሃገር ኩሉ ንቡር መሲሉ ይሰርሕ። እዚ እቲ ዝኾነ ሰብ ክዛረበሉ ዘይፈቱ ክፋል እዩ: ንኹሉ ዝቆጻጸር ስርዓት ካብ ኩሉ ከግልለካ እውን ይኽእል እዩ። ከምኡ ምስ ዝኸውን ድማ ካልኣይ ደረጃ ዜጋ ኣይትኸውንን ኢኻ። መንፈስ ትኸውን። ሎሚ ኣብ ቻይና ዝፍጸም ዘሎ ንሱ እዩ። ዓለም ድማ ዘመናዊነት መሲላ ትጣቕዕ።

ኩሉ ነገር ከም ዘመልክቶ፡ እቲ ብዘይተጸበናዮ ሲነስተቲካዊ ሳዕቤናት ናይቲ ብስርዓት ዝወረዶ መቕጻዕቲ- ቅድሚ ርእሰ-ማል ጽላታት ቁጠባ ቻይና ኣብ ትሕቲ ደንግ ሺያኦፒንግ፡ ኣብ ኢንዱስትርያዊ ማእከላት ናይቲ ፍሉይ ሰደድ መስርሒ ዞባታትን ናጻ ዞባታት ንግድን ንቁጠባን ሕብረተሰብን 600 ሚልዮን ቻይናውያን ዘዕበየ ራታታት ምስ ኣኽላባት ሃድን-ሕጂ ድሕሪ ሕጂ ሓላፍነት ናይቶም ካብቲ ባህርያዊ ሞዴል ዝወጹን ልዕሊ ዓቐን ዝኾኑን ኣይኮነን። ኮሚኒስታዊ ሰልፊ ኣብቲ ዝተቐለለ 50/50 መንግስታዊ ብሕታዊ ርእሰማላውነት ዝጠልቦ። እቶም ሶሻሊስታዊ ዳግመ-ትምህርቲ ደምበታት ድሕሪ ሕጂ የለዉን፤ ሕጂ ድማ ንንዕቀትን ምግላልን ይምሕጸኑ። ሓደ ሰብ ወዲ ሰብ ድሮ ካብ ብዙሕ ዕንወት፡ ክሊማውን ቁጠባውን ዕንወት፡ ውግኣትን ለበዳታትን ከም ዝደሓነን፡ ኣብ ቀረባ እዋን ድማ ካብቲ ሲነስተቲካዊ ሳዕቤናት ናይዚ ኣኖማሊ ዘይተጸበናዮ መውጽኢ ከም ዝረክብን ንምግንዛብ ንጹር ምርኣይ ኣየድልዮን። ነቲ ብኮሚኒስት ፓርቲ ቻይና ዝሓሰቦ ግዝያዊ ሚዛናውን ብማእከላይ ደረጃ ዝቆጻጸርን ስርዓት ኣብ ሓደጋ ዘእቱ ሓድሽ መልክዕ ጎናዊ ቁጠባ ኣብ ቀረባ እዋን ክቕልቀል እዩ።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político