ፓራሜትሪክን ሜትሪክን ኢኮኖሜትሪክስ ናይ ዘይእሙንነት ኣብ ዝሙት።

ፓራሜትሪክን ሜትሪክን ኢኮኖሜትሪክስ ናይ ዘይእሙንነት ኣብ ዝሙት።

ንኹሉ ኣብ ዙርያ ዝሙት ዘሎ ስታቲስቲካዊ ስነ-መጐት ብፓራሜትሪክ ምትንታን የድሊ።

ኣዝዩ ጸቢብ ናይ ብልጫ ወሰን ኣሎ (ኣዝዩ መርዛም ዝምድናታት ዘለዎም ጽንኩራት ጉዳያት እንተዘይሓዊስካ) ክሕደት ምኽኑይ ክኸውን ዝኽእል ብዘይካ ብመንጽር ቅድስና፣ እቲ ዝምድና ኣብ ቀጻሊ ህላወ ተኣፋፊ ስቓይ ዝምርኮስ፣ ኣብ ዝምድና ይኹን፣ ኣብ ዝምድና፣ ኣብ ሓዳር ወይ ኣብ መንጎ ፍቑራት።

ብዘይካ እዞም ጉዳያት እዚኦም፡ ትንተና ርትዓውነት ናይቲ ካብ ሓዳር ወጻኢ ዝኾነ ዝምድና ወይ ካብ ውዕላት ተኣማንነት ወጻኢ ዝኾነ ዝምድና ኣድላዪ እዩ።

እቲ መጻምድቲ ዝፈጥር ዘሎ ሰብ ብልክዕ ኣብቲ እቲ መጻምድቲ ዝተመስረተሉ ሃንደበታዊ ኩነታት ኣብ ግምት ብምእታው ክረኽቦ ዝኽእል ዝለዓለ ደረት ዕግበት፡ ብቕዓትን ሓድሕዳዊ ብልጫታትን እዩ ዘሎ፡ ማለት: ኩሉ ሰብ ብሰንኪ እቲ ብክውንነት ዝህቦ ኩነታት ክረኽቦ ዝኽእል ዝበለጸ መጻምድቲ ኣለዎ: ፋይናንሳዊ፡ ዕድመ፡ ሞያዊ፡ ውልቃዊ ከም ምብጻሕ ቦታ መንበሪ፡ ከባቢን ትነብረሉ ሃገርን፡ ኩሉ ዘለካ achieved was through merit, እዚ ማለት ኩሉ ኣብ ህይወት ዝበጻሕካዮ ልክዕ ከምቲ ዝግብኣካን ገንዘብካ ክገዝኦ ዝኽእልን ክትበጽሖ እትኽእልን እዩ።

ኣብ ህይወት ዘለካ ጥራይ እዩ ዝግበኣካ: ሞዴል መኪናኻን ዓመትካን ዓቕምኻ ዝኽእሎ እዩ፤ ገዛኻ ኣብቲ ክህልወካ ዝኽእል ቦታን ደረጃን እዩ ዘሎ፤ እቶም ብተደጋጋሚ እትኸዶም ቦታታትን ኣዕሩኽትኻን ኣብ ሓደ ደረጃ ደሞዝን ኣታዊን እዮም ዘለዉ፤ እቲ ዕዳጋ ዝበሃል ብዘይርአ ኢድ ኣዳም ስሚዝ ዝምራሕ ኮይኑ፡ ንኹሉ እቲ ዘለካን ምስቲ ተሪርን ዘይቅየርን ደረጃ ኣታዊታቱ ዝሰማማዕን ተለዋዋጢ ነገራት ኣስተኻኺሉ።

እዚ ንሰበይትኻ ወይ ንሰብኣይካ ዝምልከት እዩ፣ ደረጃ መነባብሮኡ ክገብሮ ዝኽእል ምልኩዕን ሰሓብን እዩ፣ ስለዚ፣ ዘይእሙንነት ምስ ካልእ መጻምድቲ ተመሳሳሊ ማሕበራዊ ደርቢ ጥራይ እዩ ዘጋጥም፣ እዚ ማለት ኣብ ዝሙት ዝምድና መኽሰብ ክህሉ ኣይክእልን እዩ።

ሓደስቲን መጻእን መጻምድትኻ ኩሉ ግዜ ምስ ማሕበራዊ ደርብኻ ዝሰማምዑ ክኾኑ እዮም።

እዚ ክበሃል ከሎ፡ ኣብ መወዳእታ ቅልውላው ዝሙት ወይ ዘይእሙንነት፡ ንኣሽቱ ፍልልያት ጥራይ ክረኣዩ ይኽእሉ ነይሮም፡ እዚ ድማ ነቶም ንነብሶም ተጠሊሞም ዝረኸቡ፡ እንተወሓደ ዝኾነ ንዋታዊ ረብሓ ኣይረክብን ኣይጠፍእን ከም ምጽንናዕ ከገልግል ይግባእ ነይሩ።

እንተ እቲ ዝተረፈ ግን ዕድመ፣ ማሕበራዊ፣ ትምህርታዊ፣ ሞያዊ፣ ዓሌታዊ፣ መንበሪን ሞያዊ ኣቃውማ ኣብ ሓደ ማሕበራዊ ዓንኬል ኣብ ዝርከቡ ሰባት ምሉእ ብምሉእ ማዕረ ክኸውን እዩ፣ ስለዚ እቲ ዝተጠልመ መጻምድቲ እውን ብሰንኪ እቲ ጥልመት ብኣፍቃሪ መጻምድቱ ብዝኾነ ይኹን መንገዲ ከምዘይተበገሰ ክቕበል ይኽእል እዩ፣ ከም ስርዓት።

ስለዚ እቲ መታለሊ መጻምድቲ ብዘይካ ቅዲ ወይ ገለ ውልቃዊ ክእለት ምስ ስነ-ጥበባዊ ተውህቦ፡ ወይ ጾታውን ስምዒታውን ምቅርራብ ብልጫ ወይ ፍልልይ ክብል ኣብ ዝኽእለሉ ምትላል እንታይ ይተርፍ?

እቲ ኣፍቃሪ ንሱ እውን ይጠልም ከምዘሎ ርግጸኛ እዩ ምኽንያቱ መጻምድቱ ናይ ሓዳር ግዴታ ስለዘለዎ፣ ኣብ እዋን ክሕደት እውን እንተኾነ፣ ንምቾት፣ እቲ ዝተጠልመ ሰብ ይጠልም ከምዘሎ ስለዘይፈልጥ ተመሳሳሊ ቃንዛ ኣይስምዖን፣ ስለዚ ፍቕሩን ስምዒታዊ ህይወቱን ከም ንቡር ይቕጽል።

እቲ ዘታልል መጻምድትኻ ተኸፋፊሉን ተጨኒቑን፡ ስግኣትን ፈሪሑን፡ ዘይምሉእን ሕጉስን ኮይኑ ይነብር።

ስለዚ፡ ምልውዋጥ መጻምድቲ፡ ነቲ ንዋታዊ ክሳራታት ኣብ ምቕያር ገለ ዘይፍለጥ ስብጀክቲቭ ብልጫ ኣብ ዝሙት ምምዛን የድልዮ፡ እዚ ድማ ንኹሉ ስንባደ ናይ ሓደ ምፍልላይን ኣብ ልዕሊ ህጻናት፡ ኣዝማድን ፈተውትን ዘስዕቦ ዘይምቹእነትን ክስዕር ኣለዎ፡ ምእንቲ ዝሓሸ ጾታ ወይ ቁሩብ ዝያዳ ፍቕራዊ ሃዋህው፡ ንኹሎም ካልኦት ፓራሜትሪካዊ ተቐያየርቲ ባህርያትን ብዝሕን ናይ ሓደ ምልውዋጥ፡ ብተራ ውልቃውን ርእሰ-ፍትወትን ዝኾነ ምልውዋጥ።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político