ፒ ዲዲ

ፖለቲካዊ ሳይንቲስት

ፒ ዲዲ

ኣብ ሊቀ ሃገረ ስብከት ኒውዮርክ ንዝተፈጸመ ጸለመታት ካህናትን ጳጳሳትን ኣቕሽሽትን ምስ ህጻናት ካብ ሰበኻታት ኒውዮርክ ናብተን ብሚድያታት ኣዝየን ዝረሰዓ ሃገራት ዘቃልዐ ዕንደራታት ኩላትና ዝረሳዕናዮ ይመስል ውሑዳት ካቶሊካውያን ሰበኻታት ዘለወን ምብራቕ።

ንሓደ ስነ-ጥበባዊ ጥራይ ርኣዩ እሞ ብኡንብኡ ክልሰ-ሓሳባት ፍሮይድ፡ መሃዚ ስነ-ልቦና፡ ሩስያዊ ፓቭሎቭን ኣብ ሰብኣዊ መበገሲታት ዝገበሮ መጽናዕትታትን፡ ወይ ብስነ-ኣእምሮኣዊ ቋንቋ፡ ኩነታዊ ሪፍለክስን ርእሰ-ኣንጸባረቕትን፡ ወይ ፍሮይድ ዝሰርሖ ምውጥዋጥ መልሓስ ንዝክር።

እቲ ናይ ወዲ ሰብ ግዴታ፡ ካብ መልሓስ፡ ክሳብ መንከስ፡ ንዞባታት ደስታ ኣካላት፡ ከምኡ’ውን ብቮይውሪዝም ወይ ቀሊል ምጥማት ኣቢሉ ንከባቢታት ኣካላት ስጋዊ ርክብ ምግንዛብ እዩ፡ እዚ ድማ ክንድኡ ቀሊል ኣይኮነን ምኽንያቱ እቲ ስእላዊ ናይ መጀመርታ ርክብ ናይ ስነ-ስርዓት ጾታዊ ርክብ ምልዕዓል ስለ ዝኾነ ፣ እቲ ንሸውሃት መንከስ ዝኸፍት ትርኢት፣ ምስቲ ጨና፣ ጨናታት፣ ድሕሪኡ እቲ ምትንኻፍን ኣብ መወዳእታ ድማ እቲ ፍሉይ ጾታዊ ዞባታት ምስ ቀመም ደስታ ንወዲ ሰብ ናብቲ ናይ ምጽንባር ስርዓት ንምግዳድ ይመጽእ፣ እቲ እንኮ ፊዚዮሎጂካዊ ዕላማ ናይቲ... ርውየትን ነቲ ጾታዊ ስርዓት ዘጠቓልል ናይ ደስታ ስምዒትን፡ ዝተረፈ ካብቲ ዕላማ ምዝንባል እዩ።

ደቂ ኣንስትዮ ንደቂ ተባዕትዮ ክስሕባ ኣለወን። ብልስሉስን ዝተቓነየን ድምጾም፡ ልስሉስ ቆርበቶም፡ ከምኡ’ውን ልሙጽ ቁልቁለት፡ ዕብየትን ክቡብን ቅርጾም፡ ጐሊሖም ዝረኣዩ ኣጥባት፡ ገፊሕ ምዕጉርቶም፡ ዝተጐልበበ ጭሕሞም፡ እዚ ዅሉ እቲ ዓይነት እንስሳ ንቐጻሊ ምዃኑ ንምርግጋጽ፡ ክዳውንቶም ይፈትሑ፡ ይኽደኑን ምልክት ይገብሩን። ደሓር ግን ጥንሲ ይመጽእ እሞ ካብ ሽዱሽተ ክሳብ ትሽዓተ ኣዋርሕ ኣብ ከብዲ ምጉዳል፡ ዝሓበጠን ዝቃንዝን ኣጥባት፡ ጸባ ምፍሳስ፡ ቅድሚ ጥንሲ ድማ ዘይምቾት ወርሓዊ ጽግያት ኣሎ፡ እዚ ድማ መጠንቀቕታ ናይ መወዳእታ ከባቢ ብልዕቶምን ልዑል ደረጃን እዩ። ካብ ዓሰርተ ሰለስተ ክሳብ ሰላሳ ዓመት ዕድመ ንዘደንቕ ጽባቐ ዝዕቅቡ ሆርሞናት፡ እቲ ዝተቐላጠፈ ምዕራፍ ምብስባስን ምንቁልቋልን ጽባቐን ኣንስታዊ ጽባቐን ምስ ዝጅምር። ንሕና ደቂ ሰባት ንኹሉ ናይ ተፈጥሮ ምህንድስናዊ ስራሕ ዳግማይ ገሊጽናዮን ነቲ ቀሊል ተግባር ናይቲ ዓይነት ናይ ምፍራይ ስራሕ ናብ መውጽኢ ደስታ ቀይርናዮ ኣለና፣ ልክዕ ከምቲ ወይኒ ቀመምቲ ዝገብርዎ: ይሽትቱ፣ ይጥምቱ፣ ምራቕ የውጽኡ፣ ይመልሱ ግን ከኣ ምሕንባስ ወይኒ ይድርብዩ፣ ይሽትቱ ብዘይካ እቲ ወይኒ ምስታይ ኩሉ። ጾታዊ ርክብ ደቂ ሰባት ዕላምኡ ኣጥፊኡ እዩ፣ ንሕና ምስቲ ሲነስተዝያ ናይቲ ጾታዊ ተግባር ተሪፍና ኣለና፣ እዚ ድማ ምድላይ ደስታ እዩ፣ ካብዚ ንላዕሊ የለን።

ጾታዊ ርክብ ከምቲ ልምዲ ምስታይ ቡን፡ ወይኒ፡ ቢራ፡ ዊስኪ፡ ሽጋራ፡ ሲጋር፡ ቁማር፡ ኮኬይን፡ ማሪዋና፡ ዕዳጋ፡ ክዳውንቲ፡ ጫማ፡ ሙዚቃ፡ ሓደጋ፡ ጀብሃ፡ መገሻ፡ ምንባብ፡ ማሕበራዊ መራኸቢታት፡ ሞባይል፡ ሕሜታ፡ ዝኾነ ይኹን ኣእምሮኣዊ ጽግዕተኛነት ዝፈጥርን ንፍቓድና ዝቆጻጸርን፡ ነቲ ኣብ ልዕሊ ኣካላትናን ተግባራትናን ዘሎ ሰብኣዊ ኩነታት ርእሰ-ምሕደራ ዘወግድ።

ወልፊ ጾታዊ ርክብ፡ ብግዴታ ፍቕርን ኒሕን ደስታን ዝፍጠር ጽግዕተኛነት፡ ንክውንነት ይጥምዝዝን ንማሕበራውን ሃይማኖታውን ልጓም የዕውረና፡ ስለዚ ሓንጎል ክሳብ ዝቕጽል ተግባር ኣብ ጭንቀት ምቑጣብ ይጸንሕ፡ ፈጺሙ ድማ ኣይዓግብን፡ ንሀ ህሞት ኣብ ጽጋብ ዕረፍቲ ይስምዖ።

ንፓይ ዲዲ፡ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ወይ ንህጻናት ዝፍጽሙ ዘለኹ ኣይመስለኩም: ኩሎም ኣብ መጻወድያ ናይቲ ኣእምሮኣዊ መበገሲ፡ ናይቲ ሪፍለክስ ኣክሽን፡ እቲ ኩነታት ወዲቖም ካብ መቕጻዕቲ ንላዕሊ ሓገዝ የድልዮም። እታ ናይ ደስታ ማሽን ምጥፋእ የድልያ፣ ውሽጣዊ ከልብኻ ካብ ከተሰልጥኖ ምፍታን ኣብ መትሓዚ ሞራልን ሃይማኖትን ስነ ምግባርን ጽቡቕ ልምድን ምእሳር ይቐልል።

Roberto da Silva Rocha, professor universitário e cientista político